________________
ઈશ્વરપ્રાર્થના
૨૦૦
પેાતાને ઇષ્ટ વસ્તુ મેળવવા માટે જેમ કોઈ સમથની સહાયની અપેક્ષા રહે છે, તેમ અનિષ્ટ નિવારણ માટે પણ સમની સહાયની અપેક્ષા રહે છે. અને તેમાંથી જ યાચના યા પ્રાથના આપેાઆપ ઉત્પન્ન થાય છે.
ઇલાભ અને અનિષ્ટ નિવારણ માટે દૃશ્ય ઉપાચેા અને દૃશ્ય પદાર્થી જયારે અસમર્થ નીવડે છે, ત્યારે મનુષ્યની બુદ્ધિ અદૃશ્ય સહાય તરફ દોડે છે. અને એ અદૃશ્ય સહાય મેળવવાના મનેારથમાંથી ઈશ્વરપ્રાથના ઉત્પન્ન થયેલી હાય છે.
જ્યાં જ્યાં બુદ્ધિમાન મનુષ્યેા વસે છે, ત્યાં ત્યાં ઈશ્વરપ્રાર્થનાના નિત્ય કાર્યક્રમ ગેાઠવાયેલા હાય જ છે. અને જે મનુધ્યેા નિત્ય ‘ઈશ્વરપ્રાના’માં રસ લેતા નથી, તે મનુષ્ચા પણ કાઈ અત્યંત હર્ષ કે અત્યંત શેાકનું અચાનક નિમિત્તે ઊભું' થાય છે, ત્યારે ઈશ્વરને આભાર માનવા કે ઈશ્વરની સહાય યાચવા માટે ઈશ્વરને યાદ કર્યો સિવાય રહી શકતા નથી.
આ રીતે માનવીમાત્ર જ્યારે નિત્ય કે નૈમિત્તિક ઇશ્વરપ્રાથના'ને એક યા બીજી રીતે કરી રહેલા હાય છે, ત્યારે ઇશ્વરપ્રાના'નું શુદ્ધ સ્વરૂપ જાણવાની જિજ્ઞાસા પણ બુદ્ધિમાન પુરુષોના અંતઃકરણમાં ઉત્પન્ન થયા સિવાય રહે નહિ.
બુદ્ધિમાન પુરુષે સફળ ‘ઈશ્વરપ્રાÖના' માટે ત્રણ મુખ્ય ખાખતા વિચારવાની રહે છે:
