________________
અરિહંતાકાર ઉપગ
૨૮૧
પ્રવૃત્તિ અરિહંતાકાર ઉપગવાળી બનતી હોવાથી સમાપત્તિ સ્વરૂપ છે. એ સમાપત્તિ અમુક કાળે જ પ્રાપ્ત થાય છે અને અમુક કાળે પ્રાપ્ત થતી નથી એવું સમ્યમ્ દષ્ટિ જીવ માટે બનતું નથી કેમ કે તેની મન, વચન, અને કાયા વડે થતી પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિની પાછળ અરિહંત પરમાત્માની આજ્ઞાનું પ્રણિધાન છે. આજ્ઞાપૂર્વકની પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિની પાછળ આજ્ઞાકારક અરિહંત પરમાત્માનું હૃદયમાં ધ્યાન વર્તતું હોય છે એ દયાન, ધ્યાતા, ધ્યેયની એકતારૂપ હોવાથી સમાપત્તિરૂપ બને છે. અને એ સમાપત્તિ સકલ કલ્યાણનું કારણ બને છે તેથી શાસ્ત્રોમાં આજ્ઞાપાલનના અધ્યવસાયને જ નિરાશંસ અને નિઃશલ્ય ધર્મ પ્રવૃત્તિ તરીકે વખાણવામાં આવેલ છે.
આજ્ઞાપાલનને અધ્યવસાય એક બાજુ પિતાની ભૂમિકાને અનુરૂપ અનુષ્ઠાનમાં પ્રવૃત્તિ કરાવે છે અને બીજી બાજુ આજ્ઞાકારક પરમાત્માનું હૃદયમાં ધ્યાન ધરાવે છે. ભૂમિકાને ઉચિત અનુષ્ઠાન અશુભ આશ્રવને રેકે છે અને એ નિમિત્તે પરમાત્માનું હૃદયમાં થતું અનુસંધાન શુભ આસવ સંવર અને નિર્જરાનું સાધન બને છે. અશુભાઅવને ત્યાગ, શુભાસ્ત્ર અને સંવરનું સેવન અને સકામ પણે પરમાત્માના ધ્યાનથી થતી દ્રવ્યભાવ નિર્જરા એ જ મુક્તિને માર્ગ છે.
એ ત્રણેના એકત્ર મિલનથી જીવ સકલકર્મ નિમક્ષ રૂપ મને શીધ્ર પ્રાપ્ત કરે છે. શુભાસ્ત્રવ સંવરે અને
