________________
તત્વદેહન ચાર પ્રકારનું છે.
દ્રવ્યથી, ઉપકરણ સિવાય બીજાં સર્વ દ્રવ્યોને ત્યાગ કરવો.
ક્ષેત્રથી સામાયિક કરવા જેટલી જગ્યા રાખીને બીજી જગ્યાનો ત્યાગ કરવો. - કાળથી બે ઘડી પર્યત સામાયિકમાં રહેવાનો નિર્ણય કરવો.
ભાવથી રાગદ્વેષરહિતતા અને સમભાવસહિતતા અથવા અશુભ ધ્યાનને ત્યાગ અને શુભ ધ્યાનને સ્વીકાર કરે.
અશુભ ધ્યાન, આત્ત અને સૈદ્ર સ્વરૂપ છે.
એ બે ધ્યાનનો ત્યાગ કરવા માટે મથ્યાદિ ચાર અને અનિત્યસ્વાદિ બાર ભાવનાઓને વિચાર કરવો, તથા વચન અને કાયાના રમશુભ વ્યાપારોથી બચવા માટે તેટલા વખત સુધી સર્વ સાંસારિક પ્રવૃત્તિઓને ત્યાગ કરો .
સામાયિકની આ પ્રતિજ્ઞા, વટેમાર્ગુને વૃક્ષની છાયાની જેમ, સંસારના ત્રિવિધ તાપથી સંતપ્ત આત્માને શાન્તિ લેવા માટેનું પરમ વિશ્રામ સ્થળ છે. તેમ જ પાપને અંધકાર દૂર કરવા માટે અને આત્માને આંતરિક પ્રકાશ મેળવવા માટેનું અદ્વિતીય સાધન છે.
આ વ્રત જીવને અધ્યાત્મમાર્ગના રસ્તે ચડાવવા માટેનો પરમ ભૂમિ છે. તેમ જ દુર્ગતિના દ્વારની અર્ગળા અને સદ્ગતિના દ્વારની કુંચી છે.
