________________
જ્ઞાન અને ભાવના બીજી કોઈ આલેચના નથી, અન્ય કોઈ પ્રાયશ્ચિત્ત નથી.
લૌકિકમાં જેમ કૃતદનીને શુદ્ધિ માટે કૃતજ્ઞતા સિવાય બીજું કોઈ પ્રાયશ્ચિત નથી, તેમ લકત્તરમાં પણ નમસ્કારભાવ વિના, સર્વ જીવોના હિતાશય વિના, સર્વ જીવો પ્રત્યે આત્મતુલ્યતાનો ભાવ વિકસાવ્યા વિના કે અનુમદ્યા વિના બીજું કઈ પ્રાયશ્ચિત્ત નથી, શુદ્ધીકરણને અન્ય કેઈ ઉપાય નથી.
જ્ઞાન બીજાને જાણવા માટે છે. ભાવના પિતાને સુધારવા માટે છે.
જગત તમામને જાણ્યા પછી પણ પિતાને, પોતાની જાતને સુધારવાની ભાવના ન જાગે તો તેવા જ્ઞાનથી શું?
પિતાની જાતને સુધારવા માટે નમસ્કારભાવ, ક્ષમાપનાભાવ, સકળસહિતને ભાવ કે તેના અનુમોદનનો ભાવ આવશ્યક છે. તેથી જ શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રને સકળ આગમમાં પ્રથમ અને પ્રધાન સ્થાન મળ્યું છે.' ચૂલિકા સહિત તેને મહામૃતસ્કંધ કહ્યો છે.
પ્રથમ કે પ્રધાન સ્થાન એટલા માટે કે તેમાં ભવ્યત્વ પરિપાક કરવાનાં, જીવની યોગ્યતા વિકસાવવાનાં સઘળાં સાધનો જાણે એકસાથે ગૂંથી લેવામાં આવ્યાં છે. તથા જીવને કર્મના સંબંધમાં આવવાની અનાદિ
तात्त्विकः पक्षपातश्च, भावशून्या च या क्रिया । अनयोरन्तरं ज्ञेयं, भानुखद्योतयोरिव ॥
ગદષ્ટિ સમુચ્ચય લેક: ૨૨૨ તા. ૫
