________________
તરવહન શબ્દશક્તિ અચિત્ય છે. માત્ર તેના ચોજક એગ્ય પુરુષની જ જરૂર હોય છે.
ક્યા શબ્દોના સંચજનથી કેવા પ્રકારની શક્તિ પેદા થાય છે, એના જાણકાર આ જગતમાં દુર્લભ છે. પરંતુ જ્યારે એવા જાણકારના હાથમાં અક્ષર કે શબ્દો આવે છે, ત્યારે તે વિવિધ પ્રકારની રચના દ્વારા શ્રોતાઓના ચિત્તના સંતાપ અને દિલની તૃષાને ક્ષણવારમાં શાન્ત કરી દે છે.
પૂર્વધર ભગવંતેની દેશનાશક્તિ, કેવળજ્ઞાની ભગવંત તુલ્ય લેખાય છે, તે આ જ દૃષ્ટિએ સમજવાનું છે. શ્રત કેવળી' શબ્દની એક વ્યાખ્યા એવી કરી છે કે તેઓ સર્વાક્ષર સન્નિપતિ'ની લબ્ધિના ધારક હોય છે. સર્વ અક્ષરો અને તેના પરસ્પર મિશ્રણથી થતા સર્વ અર્થને તેઓ જાણતા હોય છે. અને તેથી જ તેઓની ઉપદેશશક્તિ અમેઘ બને છે.
મંત્રરચના ' મંત્રોમાં કેવળ અક્ષરોની કાર્યશક્તિ હોય છે એવું નથી, પણ તેમાં બીજી શક્તિઓ પણ કામ કરે છે. અને તે છે મંત્રના જકની શક્તિ, મંત્રના વાચ્ય પદાર્થની શક્તિ, મંત્રયોજકના હૃદયની ભાવના તથા મંત્રસાધકના આત્મામાં રહેલ મંત્રશક્તિ ઉપરનો ભાવ, અખંડ વિશ્વાસ, નિશ્ચલ શ્રદ્ધા વગેરે.
તાત્પર્ય એ છે કે, મંત્ર કેવળ અક્ષર કે પદ સ્વરૂપ જ નથી, પણ પદ, પદાર્થ, પદના યાજક તથા પદના
