________________
२२५
તત્ત્વદેહન હણના માર્ગમાં તે પ્રમાદ તે રહેવાને જ. અને એને દૂર કરવા માટે પણ કાળે કાળે મહાપુરુષ, યુગપ્રધાને આદિ જન્મતા જ રહે છે કે જેઓ ફરીથી કિયા-ઉદ્ધાર ઇત્યાદિ કરે છે અને ક્રિયાની પાછળ, ભુલાયેલું કે ભુલાતું જતું જ્ઞાન મેળવે છે.
એટલે હાલના મનુષ્યમાં દુઃષમ કાળના પ્રભાવે દેખાતી શિથિલતાઓને વધુ પડતું વજન આપવા કરતાં આપણું કર્તવ્ય, ખૂટતું જ્ઞાન ઉમેરવામાં છે. અને એ રીતે શુભ કરણ દ્વારા શાસનને ઉદ્યોત અને ટકાવ તથા પ્રભાવ વધારવામાં વધુ કલ્યાણ સાધી શકાય એમ છે, એવી માન્યતા દઢ કરવામાં છે.
દ્રવ્ય વિના ભાવ ન હોય રમત %િયા પ્રતિત્તિ ન માવશૂન્યા I તથા “ભાવે ભાવના ભાવીએ, ભાવે દીજે દાન એ વાક્યો શાનાં છે. એ સત્ય છે તો પણ, દ્રવ્ય વિના ભાવ હોય નહિ, અનંત વાર દ્રવ્ય ચારિત્રના પાલનપૂર્વક કૃતધર્મની આરાધના થાય, ત્યારે કોઈ વાર જીવમાં વિલાસ જાગે અને ગ્રન્થિભેદ થાય.” એ પણ શાસ્ત્રોનાં જ વાક્યો છે. તે બંનેની સંગતિ જેવી રીતે થાય, તેવી રીતે તાત્પર્ય કાઢવાં જોઈએ.
જેઓ કેવળ દ્રવ્યને જ મુખ્ય માનીને ચાલે છે, તેઓ માટે ભાવને ઉપદેશ છે અને જેઓ “ભાવ” પ્રત્યે જ ઢળેલા છે, તેઓને દ્રવ્યની જરૂરિયાતને ઉપદેશ છે.
