________________
તીર્થનો મહિમા
ટાળે દાહ, તૃષા હરે, ગાળે મમતા-પંક
તીન ગુન તીરથ લહે, તાકં ભજે નિઃશંક. ઉપરના દુહામાં જે તીર્થને મહિમા ગાય છે, તે તીર્થ ભાવતીર્થ કહેવાય છે.
દ્રવ્યતીર્થના સેવનથી જેમ દ્રવ્ય દાહ, દ્રવ્યતૃષા અને દ્રવ્યપંક ટળે છે, તેમ ભાવતીર્થના સેવનથી ભાવદાહ, ભાવતૃષા અને ભાવપંક દૂર થાય છે.
અહીં દ્રવ્ય એટલે બાહ્ય અને ભાવ એટલે અત્યં. તર એમ સમજવું.
દ્રવ્યતીર્થ એટલે નદી, દ્રહ આદિને ઊતરવાના આરા.
ભાવતીર્થ એટલે સંસારનદી, મહદ્રહ, ભવસમુદ્ર આદિને પાર પામવાનાં સ્થાનો.
દ્રવ્યતીથ પણ બે પ્રકારનાં છે.
એક અપ્રધાન દ્રવ્યતીર્થ, કે જે ભાવનું કારણ બનતા નથી અને જેનાં દૃષ્ટાન્ત ઉપર આપવામાં આવ્યાં છે.
બીજાં પ્રધાન દ્રવ્યતીર્થ કે જે ભાવનાં કારણ બને છે અને જેનાં દષ્ટાન્ત શ્રી શત્રુંજય, સમેતશિખર આદિ શાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ છે.
તે ઉપરાંત લૌકિક તીર્થો પણ અપ્રધાન દ્રવ્યતીર્થના
