________________
ધમના સાધકને માર્ગદર્શન
૨૩૧ એવો જે વિચાર કેટલાક સાધકે વ્યક્ત કરે છે તે એકાંત સત્ય નથી.
અધિકાર પ્રાપ્ત થવા માટે પણ કોઈ ને કોઈ ચેષ્ટા જોઈશે જ. જ્ઞાન વિનાની ક્રિયા નિષ્ફળ કહી છે, તેમ કિયા વિનાનું જ્ઞાન પણ નિષ્ફળ કહ્યું છે. પરંતુ એ બંને નય પક્ષ છે. સિદ્ધાન્ત પક્ષમાં કિયા અને જ્ઞાનને તુલ્ય બળ છે. કિયાને જ્ઞાન કરતાં અધિક એટલે પ્રથમ સ્થાન પણ સંભવે. જેમ કે જ્ઞાન વિનાની શુભ ક્રિયા સદ્ગતિ અપાવી શકે, પણ કિયાહીન જ્ઞાન સગતિ આપી શકે
નહિ.
કહ્યું છે કે'जहा खरो चंदणभारवाही, भारस्स भागी न हु चंदणम्स । एवं खलु नाणी चरणेण हीणा, णाणस्स भागी न हु सुग्गइए ।।
સ્મૃતિકા પણ કહે છે કે “ભાવાર: પ્રથમ ધર્મ ”
અને વાત પણ સાચી છે, કારણ કે કોઈ પણ કળા શીખવા માટે પહેલી ક્રિયા કરવી પડે, પછી જ જ્ઞાન થાય. જોકે જ્ઞાન અને ક્રિયા બંને સાથે જ ચાલે છે, તો પણ ગૌણ-મુખ્યતા હોય.
પ્રારંભ દશામાં ક્રિયાની જ મુખ્યતા હોય પણ જ્ઞાનની નહિ. પ્રારંભિક ક્રિયા શ્રદ્ધાથી એટલે પરના જ્ઞાનના અવલંબનથી થાય, સ્વને જ્ઞાન પછી જ થાય. “પહેલાં સમજુ અને પછી બાપને બાપ કહું,” એમ બોલવાને અધિકાર નાના બાળકને ન સંપાય.
આ કિયાઓનું પૂર્ણ રહસ્ય સમજવા માટે આપણે
