________________
૨૨૮
તત્ત્વદેહન વિરતિને લાયક બનાવે છે, તેમ “વિરતિ” તથા “સમ્યગ દર્શનને ઉચિત કરણીઓ માર્ગોનુસારિતાને મેળવી આપે છે. કારણ કે તે કરણીઓ પરસ્પર વિરોધી નથી, કિન્તુ પરસ્પરને પિષક છે.
અનુપમ ઉપકારી શ્રી સંધ આજે જે કેટલેક વિરોધાભાસ જણાય છે, તે વર્તમાનમાં શાસનના ગણાતા પુરુષોમાંની કેટલીક નબળાઈઓનું ફળ જાણવું. પણ એવી નબળાઈઓને એક ઝપાટે દૂર કરવાને કઈ પણ ઉપાય આ જગતમાં છે નહિ. કર્મની બળવત્તરતા અને તેની પરતત્રતાની સામે કોનું ચાલી શક્યું છે? પણ તેથી શાસનને શું? શાસન તો અવિચ્છિન્ન છે. ત્રિભુવનપતિને પણ પૂજ્ય એ શ્રી સંઘ તે સદા વિજયવંત છે. પુરુષરની ખાણ છે. અનેક પુપુરુષ પૂર્વે તેમાં થયા છે અને ભવિષ્યમાં અવશ્ય થવાના છે.
આવા અનુપમ શ્રી સંઘના આધારે ભવ્યાત્માઓનું કલ્યાણ છે, પણ કેવળ વ્યક્તિઓના આધારે શ્રી સંઘનું કલ્યાણ કે અકલ્યાણ નથી. શ્રી સંઘના આધારે વ્યક્તિએ છે, તીર્થો છે, ચિત્યો છે. શાસ્ત્રો છે, પર્વો છે, મંત્ર છે અને દાન-શીલ-તપ આદિ સઘળા પ્રકારની આરાધના
અજ્ઞાનીઓના સમૂહને સંઘ ન કહેવાય એ વાત જેટલી સત્ય છે, તેટલી સત્ય બીજી વાત એ છે કે, શ્રી સંઘને અજ્ઞાનીઓને સમુદાય, જે તે વ્યક્તિથી, ન કહેવાય.
