________________
૨૧૦
તરવહન લેકમાં જેમ ભાવ વિનાનું ભોજન લૂખું છે, તેમ લકત્તારમાં ભાવ વિનાની ભક્તિ વંધ્યા છે. શ્રી પરમેષ્ઠી ભગવંતો પ્રત્યેના ભાવ વિના, અંતરંગ આદર વિના, તેમની આજ્ઞાનું પાલન પણ તેવું જ છે.
શ્રી પંચ પરમેષ્ઠી નમસ્કાર એ હૃદયના ભાવને ઉત્પાદક છે, હૃદયના ભાવને પૂરક છે અથવા હૃદયના ભાવને સૂચક છે. એ કારણે બુદ્ધિમાન પુરુષોએ તેને સર્વ પ્રધાન સ્થાન આપેલું છે.
લાગણીપ્રધાન વગ આજ્ઞાપ્રધાન અને યુક્તિપ્રધાન વર્ગ ઉપરાંત એક મોટો વર્ગ એ છે, કે જે કેવળ લાગણીપ્રધાન હોય છે. શાસ્ત્રોનાં વચન કરતાં કે તેને સિદ્ધ કરનારી યુક્તિએ કરતાં પણ તે વર્ગને દષ્ટા, કથાનકે ને ચરિત્રો વધારે આકર્ષણ કરે છે. એ વર્ગને શાસ્ત્રવચન કે હેતુયુક્તિની બહુ અપેક્ષા હોતી નથી. જે કિયા વડે જે લેકોને ફાયદો થયો હોય, તેનાં કથાનકો કે ચરિત્રો સાંભળીને તે વર્ગ તેના તરફ દેરાય છે. એવો વર્ગ, પ્રમાણમાં હંમેશાં મોટો હોય છે. તે વર્ગ લાગણીપ્રધાન હોય છે. ઘણે વખતે બુદ્ધિજીવી વર્ગમાં જે લાગણી જેવામાં આવતી નથી, તે લાગણું એ વર્ગમાં જોવામાં આવે છે. લાગણ-પ્રધાનતાના બળે જ તે વર્ગ ધર્મ પ્રત્યે આકર્ષણવાળો રહે છે. આવા વર્ગને શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રની વ્યાપકતા સમજાવવા માટે શાસ્ત્રકાર ભગવંતોએ પુષ્કળ દષ્ટાનો અને ચરિત્ર વર્ણવેલાં છે.
