________________
૨૧૨
તદેહન
પણ છે, એમ માનવું જોઈએ. કારણ કે બુદ્ધિજીવી વર્ગની અંદર જેઓ અગ્રેસર છે, તે સર્વ પૂર્વ મહાપુરુષ ઉપર આ શ્રી નવકારનો પ્રભાવ પડ્યો છે, અને તેને પ્રભાવને વર્ણવનારાં ચરિત્રોએ પણ તેમના ઉપર ઘણી મોટી અસર ફેલાવેલી છે.
સાચી બુદ્ધિ અને તેનું ફળ લાગણીશૂન્ય બુદ્ધિમત્તા એ બાહ્ય દષ્ટિએ ગમે તેટલી આકર્ષક જણાતી હોય, તે પણ આંતરદષ્ટિએ તેનું કશું જ મૂલ્ય નથી.
આજ્ઞા અને યુક્તિથી સિદ્ધ એવા પણ શ્રી પંચ પરમેષ્ઠી નમસ્કારના ફળને વર્ણવતાં ચરિત્ર અને કથાનકોની અસર જેઓના અંતઃકરણ ઉપર નીપજતી નથી, તેઓ પોતાને બુદ્ધિમાન ગણતા હોય તે પણ તેઓની બુદ્ધિ તેમને કેવળ ભારરૂપ જ છે, એમ કહેવું જોઈએ. બુદ્ધિનું ફળ જે ભાવ અને ભાવનું ફળ જે મેક્ષ, તેનાથી તેઓ સદા વંચિત રહે છે.
સાચી બુદ્ધિ તે છે, જે વસ્તુ પ્રત્યે, સદ્ વસ્તુને સિદ્ધ કરનારી યુક્તિ પ્રત્યે, સર્વસ્તુને પ્રભાવ વર્ણવનાર ચરિત્ર, કથાનક કે દષ્ટાન્ત પ્રત્યે સદ્ભાવને પેદા કરે અને વસ્તુને ઓળખવા માટેની સર્વ બાજુઓનું એકસરખું મૂલ્યાંકન કરી શકે.
શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રને પ્રભાવ અધમમાં અધમ મનુષ્ય અને કૂરમાં ફૂર તિર્યંચ ઉપર પણ પડ્યો છે.
