________________
ધર્મના સાધકને માર્ગદર્શન
૨૧૯ ગર્ભમાં આપણને સન્માર્ગ પ્રત્યે દઢીકરણપણું ટકાવી રાખવા માટે ઘણું સામગ્રી ગોઠવાયેલી છે, તેથી માર્ગાનુસારિતાની વ્યાખ્યા પણ કેવળ “ન્યાયસંપન્ન વિભવાદિ જેટલી સંકુચિત ન જ રહેવી જોઈએ. અને એ રીતે તે ગુણોની સાધના અપૂર્વ ગ્યતાને પિદા કરનારી થાય એમાં જરા પણ શંકા નથી.
કેટલાક મુમુક્ષુઓની એવી પણ ફરિયાદ હોય છે કે, “સામાયિક, પ્રતિકમણ, તપ વગેરેમાં હાલ તે મુજબને ભાવ આવતો નથી કે અનુભવાત નથી. પણ તેનાથી ઊલટું અભિમાન, દંભ, અવિધિ, અશાતના વગેરે દોષોને પ્રાદુર્ભાવ સ્વાભાવિક લાગે છે.”
આ ફરિયાદને ખુલાસો એ છે કે, શ્રી વીતરાગ ભગવંતોએ સમ્યગદર્શન આદિ ગુણસ્થાનકેની ઉત્પત્તિ કેવળ નિસર્ગથી કહી નથી, પણ નિસર્ગ અને અધિગમ ઉભયથી કહી છે.
અનેક વખતન અધિગમ એ નિસર્ગરૂપે પરિણમે છે. ક્રિયાઓ એ અભ્યાસ સ્વરૂપ છે અને અભ્યાસનું જ બીજું નામ અધિગમ છે.
કેવળ ઉપદેશ-શ્રવણ, તત્ત્વચિંતન કે પુસ્તકવાંચનથી “અધિગમ થાય અને સક્રિયાઓનું સેવન નિષ્ફળ જાય, એમ કહ્યું નથી. ઊલટું એમ કહ્યું છે કે, તે તે ગુણસ્થાનકને ઉચિત તે તે કિયાએ અપ્રાત ગુણને પ્રાપ્ત કરાવે છે. પ્રાપ્તને સ્થિર કરે છે અને વધારે છે.
