________________
ભાવ મગલ
સ'સારનું જ મૂલેાચ્છેદન.
૧૯૧.
દ્રવ્ય મગળ અને ભાવ મગળ
સુખસાધક અને દુઃખનાશક પદાર્થને મંગળરૂપ માનવાની રૂઢિ સંસારમાં પ્રસિદ્ધ છે. પરપરાએ પણ દુઃખેાચ્છેદક અને સુખપ્રદાયક પદાર્થો મંગળરૂપ મનાય છે તથા જેમાં કષ્ટ નિવારવાનુ` કે સુખ આપવાનુ' (નિશ્ચિત નહિ પણ સંદિગ્ધ) સામર્થ્ય હાય તે વસ્તુએ પણ મગળરૂપ મનાય છે.
જેમ કે દહી', દ્વવ્હે, અક્ષત, શ્રીફળ, પૂણ્ કળશ અને સ્વસ્તિક આદિ પદાર્થો. એ રીતે સુખના નિશ્ચિત કે સદિગ્ધ સાધનભૂત સ` કાઈ વસ્તુએ જગતમાં મગળરૂપ ગણાય છે.
અહિંસા, સયમ અને તપરૂપ ધર્મ તથા સ્વાધ્યાય, ધ્યાન અને જ્ઞાનાદિ ગુણા, એ દુઃખવસ અને સુખસિદ્ધિનાં નિશ્ચિત સાધના છે, તેથી ભાવ મંગળ ગણાય છે અને દહીં, દૂર્વા, અક્ષત, શ્રીફળ, પૂર્ણ કળશ અને સ્વસ્તિક આદિ સબ્ધિ સાધના છે, તેથી દ્રવ્ય મગળ ગણાય છે.
દ્રવ્ય મોંગલા જેમ સુખનાં સ`દિગ્ધ સાધના છે, તેમ અપૂર્ણ સુખને આપનારાં છે. ભાવ મંગલા એ સુખનાં નિશ્ચિત સાધના છે અને તેનું સેવન કરનારને સ`પૂર્ણ અને અવિનાશી સુખ આપે છે. તેથી દ્રવ્ય મોંગલ કરતાં. ભાવ મંગલનું' મૂલ્ય ઘણું વધી જાય છે.
