________________
૧૧૮
તદેહન ષડ દ્રવ્યનું સ્વરૂપ સમજાય એટલે શ્રી અરિહંત અને સિદ્ધનું સ્વરૂપ સમજાય. અને એ બે બાબત સમજાય એટલે સમસ્ત કાલકનું સ્વરૂપ પણ સમજાઈ જાય.
કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે શ્રી નવકાર મંત્રનું યથાર્થ જ્ઞાન થાય તો એ કોઈ પણ પદાર્થ નથી કે જેનું જ્ઞાન, શ્રી નવકારમંત્રની બહાર રહી જાય.
સકળ શાસ્ત્રોનું રહસ્ય કહે કે ચૌદ પૂર્વને સાર કહે, તે પણ આ શ્રી નવકાર જ છે.
એટલે આ મહામંત્રને પાઠ ભણીને સામાયિક કરવાનું વિધાન થયેલું છે.
શ્રી અરિહંતનું સ્વરૂપ મહામંત્ર શ્રી નવકારનું પ્રથમ પદ–“નમો અરિહં. તાણું” શ્રી અરિહંત-નમસ્કારવાચી છે.
“અરિહંતની વ્યાખ્યા કરતાં શાસ્ત્રકાર ભગવંતો ફરમાવે છે કે -
'रागादि दोषान् कर्मशत्रन् वा जयतीति जिनो, हन्ति ત્તિ અરિહંતઃ |
જે રાગદ્વેષાદિ અઢારે દૂષણે અથવા કર્મરૂપી શત્રુને નાશ કરી વિજય મેળવે અને કર્મથી મુક્ત થાય તે અરિહંત.
ઘાતી કર્મોના ક્ષય વિના કેવળજ્ઞાન થતું નથી. તેથી પહેલાં ઘાતી કર્મોરૂપી શત્રુને નાશ અને પછી
