________________
૧૩૪
તત્ત્વદાહન
અને જ્ઞાન ગુણની શુદ્ધિ મૈયાદિ ભાવે વડે થાય છે. વૈરાગ્યભાવ, માધ્યસ્થ્યભાવની અંતગત છે.
એક માધ્યસ્થ્ય પાપી પ્રત્યે છે, ખીજું પુદ્ગલ પ્રત્યે છે.
જીવમાત્ર પ્રત્યે મૈત્રી જોઈએ
ગુણી પ્રત્યેની મૈત્રી, ભક્તિ વડે અભિવ્યક્ત થાય છે. દુઃખી પ્રત્યેની (મૈત્રી) કરુણા વડે અને પાપી પ્રત્યેની મૈત્રી ઉપેક્ષા વડે.
જીવાદિતત્ત્વના સમ્યગ્ જ્ઞાનથી પુદ્ગલ પ્રત્યે વૈરાગ્ય અને જીવ તત્ત્વ પ્રત્યે મૈત્રી-સ્નેહ-પરિણામ જાગે છે, તે જ નિવિષય મનની સાચી વ્યાખ્યા છે.
‘નિવિષય. મન: યાનમ્ ।' એ વાકય ધર્માંધ્યાનને જણાવવા માટે છે. અને તે, શુકલ ધ્યાનને પણ જણાવે છે.
શ્રી જિનશાસનમાં સામાયિકવાળું ચિત્ત એ જ ધધ્યાન છે. અને શુકલ યાનનુ કારણ પણ તે જ છે. નિવિષયને અર્થે નિરનુખ ધ પણ થઈ શકે. જેમાં કમ ના અનુબ‘ધ નથી, ક બંધનની પર પરા ચાલતી નથી, તે નિરનુખ ધ મન છે.
એવું મન સામાયિકયુક્ત ચિત્તને જ કહી શકાય.
સામાયિક
સામાયિક ચાર પ્રકારનાં કહ્યાં છે.
(૧) સમ્યક્ત્વ સામાયિક; (૨) શ્રુત સામાયિક, (૩) દેશિવરિત સામાયિક, (૪) સવરતિ સામાયિક,
