________________
મંત્ર, સ્મૃતિ અને આજ્ઞા (આગમ)
૧૩૧
અને સમ્યક્ ચારિત્ર એ ત્રણેની એકતા થવાથી આગમનું અનુસરણ એ મુક્તિના માર્ગ બને છે.
આગમનુ' બહુમાન, એ જ મેાક્ષનું બહુમાન છે, સ્મૃતિ એ પરમાત્માની સાકાર મુદ્રા છે. સાકાર વડે નિરાકારના એધ થાય છે. નિરાકાર પેાતાને આત્મા છે, તેના મેધ થવાથી અનાત્મ તત્ત્વ તરફનું આકષ ણુ શમી જાય છે. તેનું નામ વૈરાગ્ય છે. અને આત્મતત્ત્વ તરફનું આકષ ણુ વધી જાય છે, તેનુ નામ ભક્તિ છે. વૈરાગ્ય એ સ`સારના પ્રવાહ તરફ વળતી ચિત્તવૃત્તિને રાકે છે. ભક્તિ એ, કૈવલ્યના પ્રવાહ તરફ્ ચિત્તવૃત્તિને વાળે છે.
મૂર્તિના ધ્યાન વડે યાતાને ધ્યેયની સાથે એકતાના અનુભવ થાય છે.
ધ્યાતા અંતરાત્મા છે, ધ્યેય પરમાત્મા છે અને ધ્યાન એ વૃત્તિના ધ્યેયને વિષે અખ'ડ પ્રવાહ છે. મૂર્તિ દ્વારા તે સધાય છે, તેથી તેને પરમ આલંબન માન્યું છે. મૂર્તિમાં ભગવદ્ભાવના અભેદ આરોપ થાય છે અને આત્મામાં પરમાત્મભાવના અભેદ્ય આરેાપ થાય છે. પરમાત્મભાવને આત્મભાવમાં લાવવા માટેનુ' પરમ સાધન મૂર્તિ છે.
મનનું રક્ષણ કરે તે મંત્ર અથવા મનન વડે રક્ષણ કરે તે મત્ર છે.
ત. ૧૧
