________________
મૃતિ અને મંત્ર
૧૫૩ શ્રી સંઘની પ્રત્યેક વ્યક્તિ, શ્રી જિનેશ્વરદેવના દર્શનના નિયમવાળી હોય છે અને એ દેવના દર્શનમાં પોતાના પાપને નાશ અને મંગળને લાભ માને છે.
પાપનો નાશ થવાથી સમ્યગદર્શનને લાભ થાય છે, તે જ મંગળને લાભ છે.
સમ્યગુદર્શન એટલે સ્વ-સ્વરૂપનું યથાર્થ દર્શન.
આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ તેને દ્રવ્યમાં છુપાયેલું છે. તે દ્રવ્ય સર્વ જીવમાં રહેલું છે, તેના અજ્ઞાનના પ્રભાવે જ સંસાર અને તેના જ્ઞાનના પ્રભાવે જ મેક્ષ છે.
સંસાર અને મોક્ષ, પુણ્ય અને પાપ, સુખ અને દુઃખ એ બધું આત્મજ્ઞાન અને આત્મજ્ઞાનનું જ ફળ છે.
શુદ્ધ આત્માનું જ્ઞાન દ્રવ્યરૂપે એક છે, તેનું સ્થાપન મૂર્તિમાં થયેલું હોય છે. તેથી મૂર્તિના દર્શનમાં સમગ્ર વિશ્વના શુદ્ધાત્મ-દ્રવ્યનું દર્શન થાય છે. એ દર્શન રાગદ્વેષરૂપી મળનો નાશ કરી શુદ્ધ સ્વરૂપની અભિવ્યક્તિ કરે છે.
મૂર્તિના દર્શનમાં સ્વરૂપનાં દર્શન છે. સ્વરૂપની સાથે એકવની અનુભૂતિનો ભાવ મૂર્તિમાં આરોપિત કરેલો છે. તે આરોપ એ અભેદારોપ છે. અભેદારપ એટલે એકતાની અનુભૂતિને ભાવ, તેનું મૂર્ત સ્વરૂપ તે મૂર્તિ.
શબ્દમાં જેમ સંકેતગ્રહ શબ્દધનું કારણ છે, તેમ મૂર્તિમાં અભેદારો એ ઉપાસનાનું બીજ છે.
