________________
શ્રી જૈન દર્શનની લોકોત્તર આસ્તિકતા
જીવ છે, પરલોક છે, પુણ્ય છે, પાપ છે, સ્વર્ગ છે, નરક છે, એટલું જ માનવા માત્રથી લોકેત્તર આસ્તિતા પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી.
જેઓ જીવ, પરેલેક, પુણ્ય, પાપ, સ્વર્ગ તેમ જ નરકાદિ અતીન્દ્રીય વસ્તુઓના અસ્તિત્વને સ્વીકારતા જ નથી તેઓ તો પૂરા નાસ્તિક છે જ, પરંતુ જેઓ જીવ, પરલેક, પુણ્ય પાપાદિની સત્તાને સ્વીકારવા છતાં તેના સ્વરૂપને – તે જેવી રીતે છે તેવી રીતે – માનતા નથી, પણ અન્ય રીતે સ્વીકારે છે તેઓ પણ લોકોત્તર દએિ આસ્તિક નથી.
જીવને માનવા છતાં જેઓ તેને માત્ર પંચભૂતમય માને છે, પાણીના પરપોટાની જેમ યા કાષ્ઠના અગ્નિની જેમ ભૂતમાત્રમાંથી ઉત્પન્ન થઈને ભૂતમાત્રમાં વિલય પામી જનાર માને છે, તેઓ તે નાસ્તિક છે જ; પરંતુ જેઓ જીવને પંચભૂતથી અતિરિક્ત અને કદી નાશ નહિ પામવાના સ્વભાવવાળે માને છે અને તેઓ પણ જો ફૂટસ્થ, નિત્ય કે સર્વથા અલિપ્ત સ્વભાવવાળો માને તે પણ જીવન પ્રત્યક્ષ સિદ્ધ કર્તવાદિ ધર્મને અપલાપ કરનારા થાય છે.
