________________
७०
તવાહન
અને આત્માનુભૂતિના હેતુ ભક્તિ છે,
ભક્તિ વડે ઈર્ષ્યા-અસૂયાદિ ઉપલેશા જાય છે અને વિરક્તિ વડે રાગદ્વેષાદ્ધિ વૃત્તિએ ટળે છે.
રાગદ્વેષાદિ મૂળ-કલેશ છે, તેને ટાળવા માટે આત્મ દનનિત પર વૈરાગ્ય આવશ્યક છે.
અભિવ્ગને અચેાગ્ય એવા વિષયેા પર અભિષ્યંગ કરવા તે રાગ છે.
अविषयेऽभिष्वंगकरणाद्रागः ।
માસ ને' અચેાગ્ય એવા જીવેા પર માત્સ`ભાવ કરવા તે દ્વેષ છે. તે અગ્નિજ્વાળાની જેમ સતાપ ઉપજાવનારા છે.
तत्रैवाग्निज्वालाकल्पमात्सर्यापादनाद्वेषः ।
જીવા પ્રત્યે મય્યાદિ ભાવેાના અભ્યાસથી દ્વેષ જાય છે અને વિષયા પ્રત્યે વિરક્તિના અભ્યાસથી રાગ જાય છે. વિવેકજ્ઞાનને આવનાર મેડુ છે.
વિષયા વિનશ્વર છે, આત્મા અવિનાશી છે. વિષયેાના સ'ગથી આસક્તિ વધે છે અને આત્માના ધ્યાનથી વિરક્તિ પેદા થાય છે વગેરે તત્ત્વાના અખાધ ન થવા દેવા તે માહનું કાય છે.
हेयेतरभावाधिगमप्रतिबन्धविधानान्मोहः ।
—ધર્મ બિન્દુ.
એ રીતે રાગદ્વેષ અને મેાહની વૃત્તિઓનું નિવારણ
