________________
તત્વદેહન ઉચ્ચ કાર્યો કરવા પ્રેરે છે. તેથી નિરંતર શુભ અને ઉચ્ચ ભાવનાઓ ભાવવી એટલું જ નહિ પણ, તેને યથાશક્તિ યથામતિ વ્યવહારમાં ઉતારવાને કટિબદ્ધ રહેવું તે જરૂરી છે. આત્મવિકાસનું તે અનન્ય સાધન છે.
ભાવનાનું સ્વરૂપ ભાવના અનેક પ્રકારની કહી છે. તેમાં મુખ્ય ચાર છે: મૈત્રી, પ્રમેહ, કરુણા અને માધ્ય.
આ ચાર ભાવનાઓ મુખ્ય એટલા માટે છે કે, એ જેનામાં ન હોય, તે ધર્મ પાળવાને લાયક બની શકો જ નથી. - તે ચાર ભાવનાઓમાં પહેલી મૈત્રીભાવના છે. બીજી કરુણા, ત્રીજી મુદિતા અને ચોથી માધ્યય ભાવના છે.
પરના હિતનો વિચાર તે મિત્રી છે. પરના દુઃખના નાશને વિચાર તે કરુણા છે. પરના સુખથી થતા સંતેષનો વિચાર તે મુદિતા છે. પરના દોષ તરફ ઉપેક્ષાને વિચાર તે માધ્યશ્ય છે. આ ચાર ભાવનાઓ વિશિષ્ટ પ્રેમરૂપ છે. એક અપેક્ષાએ ઉચ્ચ જીવ પ્રતિ પ્રેમ એ પ્રમોદ રૂપ છે.
સમાન પ્રતિ પ્રેમ એ મૈત્રીરૂપ છે. ઊતરતા અને હલકા પ્રતિ પ્રેમ તે અનુકમે કરુણા અને માધ્યગ્ય છે.
આ ભાવનાઓ નિરંતર જેના અંતરમાં વાસ
