________________
જ્ઞાન અને ભાવના
भावनानुगतस्य ज्ञानस्य तत्त्वतो ज्ञानत्वादिति । ધર્માંબિન્દુ, અધ્યાય ૬-૩૦
જ્ઞાન એ વસ્તુ તત્ર છે, ભાવના એ પુરુષ તંત્ર છે. જ્ઞાન જ્ઞેયને અનુસરે છે.
ભાવના પુરુષના આશયને અનુસરે છે. જે પુરુષ પાતાના આત્માને શીઘ્રપણે કર્મોથી છોડાવવા ઇચ્છે છે, તે પુરુષ તેના ઉપાયરૂપ જ્ઞાનને માટે જેમ ઉદ્યમ કરે છે, તેમ તેના ઉપાયભૂત ભાવના માટે પણ સદા પરિશ્રમ કરે જ છે.
જ્ઞાનથી આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપને જાણી શકાય છે. ભાવનાથી આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપને પામી શકાય છે. જ્ઞાન થયા પછી પણ, આત્મસ્વરૂપને પામવા માટેની ભાવનાને આશ્રય ન લેવાય તે જાણેલુ જ્ઞાન ફળહીન અને છે.
જ્ઞાનનું ફળ વિરતિ છે. વિરતિ સમતાસ્વરૂપ છે. સમતા સકળ સત્ત્વહિતાશયરૂપ છે. સકળ સત્ત્વહિતાશય
