________________
૬૦
તત્ત્વાહન
વિભાવ છે. સ્નેહનું ઉદ્દીપન સુખી પ્રત્યે મૈત્રીરૂપે, દુઃખી પ્રત્યે કરુણારૂપે, પુણ્યવાન પ્રત્યે પ્રમેાદરૂપે અને પાપી પ્રત્યે માઘ્યસ્થ્યરૂપે અભિવ્યક્ત થાય છે; તે અનુભાવ છે. તેથી ચિત્તના ઈર્ષ્યા, અસૂયા, ક્રોધ, દ્રોહાદ્ધિ મળે! નાશ પામી ક્ષમા, નમ્રતા, સરળતા, સતાષાદ્રિ ભાવે। પ્રગટે છે, તે સંચારી ભાવ છે.
જીવા પ્રત્યે મિથ્યા ભાવા ટળવાથી સમ્યક્ ભાવે ઉત્પન્ન થાય છે; એનું જ નામ શુભ આત્મ પિરણામરૂપ સમ્યગ્દર્શન છે.
મૈત્રીમાં જે છે તે બીજાને આપવાનુ છે. દુ:ખીને દયા, ગુણીને અનુમેાદન, પાપીને ક્ષમા અને સમસ્ત જીવરાશિને હિતચિતાના ભાવ આપવાના છે.
ધર્મના સાર મૈત્રી આદિ ભાવા છે.
ચૈતન્ય ઉપર મૈત્રી, પ્રમેાદ, કારુણ્ય અને માધ્યસ્થ્ય એ ચાર ભાવને છેાડીને બીજો ભાવ ધારણ , કરવા એ મહા અપરાધ છે, પરમ અધમ છે, બુદ્ધિના વિપર્યાસ છે. ધર્માનું લક્ષણ શુભ પરિણામ કહ્યું છે. શુભ પરિણામ ચાર પ્રકારનાં છે.
ધનું પ્રત્યેક અનુષ્ઠાન, કાં તો મૈત્રીભાવ, કાં તા પ્રમેાદભાવ, કાં તેા કારુણ્યભાવ, કાં તે ઔદાસીન્યભાવ સિદ્ધ કરવા માટે છે. અપ્રશસ્ત ભાવ વિનાના ધમ લૂણ વિનાના ધાન્ય જેવા છે. ભાવનું નિરાકરણ પ્રશસ્ત ભાવ વિના થતું નથી.
