________________
તરવહન
અધિક ન નવા ગુણેને વિકસાવે છે.
૪. માધ્યશ્મભાવના રાગ અને દ્વેષની વચ્ચે ( સ્થિર) રહે તે મધ્યસ્થ.
કોઈ પણ પ્રસંગમાં રાગ કે દ્વેષ ન થાય, તે માટે પુનઃ પુનઃ ચિંતન તે માધ્યચ્યભાવના છે.
આ માધ્યના (૧) પાપીવિષયક માધ્યમથ્ય, (૨) વૈરાગ્યવિષયક માધ્ય, (૩) સુખવિષયક માધ્ય
શ્ય(૪) દુઃખવિષયક માધ્યશ્ય, (૫) ગુણવિષયક માધ્યશ્ય, (૬) મોક્ષવિષયક માધ્યચ્ય, (૭) સર્વવિષયક માધ્યય આદિ અનેક પ્રકાર છે.
(૧) પાપીવિષયક માધ્યશ્ય – પ્રથમ માધ્યચ્યા અર્થાત્ ઉપેક્ષાભાવના પાપી જીવો પ્રત્યે છે.
પાપી જીવોને પાપથી અટકાવવા માટે પ્રયત્ન કર્યા છતાં જ્યારે તેઓ પાપથી ન અટકે, ત્યારે તેઓ પ્રત્યે મધ્યસ્થ રહેવું, પરંતુ ચિત્તને કોધાદિ કષાયથી કલુષિત થવા ન દેવું. આ જાતની મધ્યસ્થતા રાખવાથી તે પાપી જીવ, પાપમાં અતિ આગ્રહી બનતો કદાચ અટકી જાય અને તેથી ભવિષ્યમાં તેને સુધારવાની તક કાયમ રહે છે. તેવા પ્રસંગે તેને તિરસ્કારાદિ કરવાથી તે દ્વેષને ધારણ કરનારો બની જાય અને તેથી વેરની પરંપરા વધી જાય છે. માધ્યશ્યથી તેને આપણા પ્રત્યે સદ્ભાવ ટકી રહે છે અને તેથી ભવિષ્યમાં તેને સુધારવાની તક આપણ હાથમાં રહે છે.
