________________
૩૬
તવદોહન સામાયિક વ્રતની પ્રતિજ્ઞા અનિવાર્ય છે.
સામાયિકને સીધો અર્થ સમતા છે. 'आत्मनः प्रतिकूलानि परेषां न समाचरेत् ।'
પિતાને પ્રતિકુળ વ્યાપારો બીજા પ્રત્યે ન આચરવા એ ધમને સાર છે.” | સર્વ જીવો જીવવાને ઇચ્છે છે, કઈ મરવાને ઈચ્છતું નથી. તું પણ જીવવાને ઈચ્છે છે, મરવાને ઇચ્છતો નથી, માટે તારે કઈ પણ પ્રાણીની હિંસા ન કરવી કે કરાવવી એ તારે ધર્મ છે,
જેઓને ધર્મની જરૂર છે, તેઓએ જીવનમાં અહિંસાને સ્થાન આપવું જ જોઈએ અને કોઈ પણ જીવની થેડી પણ હિંસા જે પોતાના પ્રમાદથી થાય, તે તેને અધર્મનું કારણ માનવું જોઈએ. આવી નિરપવાદ અહિંસાને સિદ્ધ કરવા માટે પ્રતિજ્ઞા પણ આકરી જોઈએ અને તેના પાલન માટેના નિયમો પણ દઢ જોઈએ.
અહિંસા એ ધર્મ છે તથા તેની સિદ્ધિ માટે સત્યાદિ વ્રત અને બ્રહ્મચર્યાદિ નિયમોને ઉપદેશ એ છેવત્તે અંશે સર્વ ધર્મોમાં અપાયેલો છે. સામાયિકની પ્રતિજ્ઞામાં તે ઉપદેશને પૂર્ણતાએ પહોંચાડવામાં આવ્યો છે.
કહ્યું છે કે, 'निरवद्यमिदं ज्ञेयं एकान्तेनैव तत्त्वतः । વરાછાશથસ્ટ –ાત સર્વયોગવિશુદ્રિત છે ? ”
