________________
રિષદમન. વિધિની ઈચ્છા !” વિચારમાં-ઉદાસીનતામાં તે ત્યાં બેઠા, અને ચારે દિશાએ અવલોકન કરવા લાગ્યું. તલવારને કપડાની અંદર છુપાવી હતી, એની વિહળતા વધી ગઈ હતી, એવી સ્થિતિમાં મધ્યાન્ડ સમય વીતી ગયે. દિવસને ચતુર્થ પ્રહર શરૂ થયા. “થયું હવે ચતુર્થ પ્રહર વીતી જતાં પિતાના જીવનની સમાપ્તિ હતી. બહુ તો આજની રાત ! આવતી કાલે પ્રભાતમાં તે પ્રતિજ્ઞા પૂરી કરવાની હતી. કાર્ય થાઓ કે નહિ, લેકે નિંદો વા સ્ત, લક્ષમી રહો કે જાઓ, મરણ કાલ આવતું હોય તે ભલે આજ આવે, પણ ઉત્તમ પુરૂષે કદિ પોતાની પ્રતિજ્ઞાને ભંગ કરતા નથી.” એવા વિચારમાં દિવસના ચોથા પહેરે દૂરથી કેઈ અબધૂત ભેગીને આવતો પોતાની તીણ નજરે જોયે. કંઠમાં રૂદ્રાક્ષના માળાનાભી પર્યત રહી ગઈ હતી, શરીરે રક્ત વસ્ત્ર ધારણ કર્યા હતાં, ત્રિદંડ કુંડી હાથમાં ધર્યા હતા, ભાલપ્રદેશ ઉપર ભસ્મની મોટી આડ રેખાઓ કરેલી હતી, મસ્તકે છત્રી ધારણ કરી હતી, ખીલેલા ફૂલની માફક જેની નાસિકાનાં પોયચાં ખીલી રહ્યાં હતા, મસ્તકના કેશ પીળા અને આંખ રક્ત વર્ણવાળી હતી, જેના હાથ જંઘા ગ્રીવા મેટાં હતાં. એ વેશ પરાવર્તન કરેલે, પરદેશી જેવો જણાત, આકૃતિએ કરીને ભયંકર લાગતે પરિવ્રાજક તેની તરફ ચા આવતા કુમારે દીઠો. “હાં! મેમાન આવે છે ખરા! મહારાજ ધબીથી ઠગાયા, મંત્રીશ્વર મહિની-આહરણમાં ફસાયા, પુરહિત ગણપતિના ભ્રમમાં ભૂલ્યા, સેનાપતિ વણિક વેષ ધારીમાં ડુલ્યા, કેટ વાળ જુગારમાં ઝુલ્યા, એ સર્વે રૂપ કરનાર એકજ વ્યક્તિ ! અને તે વ્યક્તિ અદ્ભુત શક્તિ ધરાવનાર એ ચોર! આજે વળી આ કે પરિવ્રાજક આવે છે. આપણે તો એ ચેર છે એમ સમજીનેજ શરૂત કરવી.” એવા વિચાર તરંગમાં તે મેમાન નજીક આવી પહોંચ્યો.
એ પરિવ્રાજકને આ રાજકુંવર પગે પડ્યો. અભૂત વેષધારી પરિવ્રાજકે તેને આશિષ આપી. “વત્સ! કેમ નિરાશ જણાય છે, કંઈ દુઃખ હેાય તે કહે !” જાણે મહાન્ ઉપકાર કરનાર કે પરમ પુરૂષ હોય તેવી હેત પ્રીતની ઉદાર લાગણીથી મિત્રભાવે તે પરિવ્રાજકે રાજકુંવરને પુછયું. -
“મહારાજ ! મહાત્મન્ ! આપ તો કઈ દિવ્ય પુરૂષ જણાવ
