Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
(વાઢિ ગણપાઠના) નામથી પરમાં રહેલા વિદ્ ધાતુને સંજ્ઞાના વિષયમાં શ () પ્રત્યય થાય છે. નિ + સ્ટિઅને જો + વિદ્ તેમ જ ગુરુ + વિદ્ ધાતુને આ સૂત્રથી શ પ્રત્યયાદિ કાર્ય (જુઓ ફૂ. નં. ૯-૭-૬૦) થવાથી નિત્રિપા લેવા વિન્ડ અને વિન્દ્રઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ- દેવો. કૃષ્ણ. મૂર્ખ. નાનીતિ વિમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ નિ ઉપસર્ગથી અને ગો વગેરે નામથી પરમાં રહેલા અનુક્રમે ત્રિપુ અને વિદ્ ધાતુને સંજ્ઞાના જ વિષયમાં શ પ્રત્યય થાય છે. તેથી સંજ્ઞાનો વિષય ન હોય ત્યારે આ સૂત્રથી નિ+વુિ ધાતુને શ પ્રત્યય ન થવાથી નાયુવાન્ય -૧-૧૪ થી 5 પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી નિરિવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- લિપ્ત કરનાર..//દ્છા ' ,
वा ज्वलादि - दु-नी-भू- ग्रहाऽऽ नो र्णः ५।१।६२॥
અનુપસર્ગક ર્ વગેરે (૯૬૦ થી ૯૯૦) ધાતુને તેમ જ ટુ ની મૂ પ્રદ્ અને મા + ડું ધાતુને (કત્તમાં) () પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. વે અને વત્ ધાતુને આ સૂત્રથી પ્રત્યય. “િિત ૪-૩-૧૦ થી ઉપાજ્ય માં ને વૃદ્ધિ મા આદેશ... વગેરે કાર્ય થવાથી ખ્યા અને વા: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી " પ્રત્યય ન થાય ત્યારે સ્ અને વત્ ધાતુને ‘પદ્ ૧-૧-૪૬' થી સન્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી વસ્ત્ર અને વ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃબળનાર. ચાલનાર. ૩ ની અને મેં ધાતુને આ સૂત્રથી " પ્રત્યય. “નામનો૦ ૪-૩-૧૭’ થી ૩ ફુ અને ક ને વૃદ્ધિ મી છે અને ગી આદેશાદિ કાર્ય થવાથી તાવઃ નાય: અને ભાવઃ આવો પ્રયોગ થાય છે, વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ઉપર જણાવ્યા મુજબ ૩ ની અને મૂ ધાતુને વધુ પ્રત્યય. નામિનો૦ ૪-૩-૧' થી ૩ { અને ને ગુણ મો 9 અને ગો આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વ: નઃ અને ભવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ- જનાર અથવા વન. લઈ જનાર.
૩પ
