Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પોષે છે. પાણીથી પીસે છે. દૂધથી પાસે છે. અહીં સ્વ શબ્દનો અર્થ આત્મા આત્મીય જ્ઞાતિ અને ધન વિવક્ષિત છે - એ યાદ રાખવું. /દ્દધા.
હસ્તાઃ પ્રહ - ર્તિ - વૃતઃ વાકાદાદા
કરણવાચક હસ્ત શબ્દાર્થક નામથી પરમાં રહેલા હું વર્તિ અને વૃત ધાતુને તે જ ધાતુના સંબધમાં વિકલ્પથી પ્રત્યય થાય છે. હસ્ત અને ર નામથી પરમાં રહેલા પ્રત્ ધાતુને, હસ્ત નામથી પરમાં રહેલા વર્તિ ધાતુને તેમ જ પગ નામથી પરમાં રહેલા વૃત્ ધાતુને આ સૂત્રથી ખમ્ પ્રત્યય. “ધ્ધિતિ ૪-૩-૧૦” થી પ્રત્ ધાતુના ને વૃદ્ધિ મા આદેશ.
નિટિ ૪-રૂ-૮રૂ' થી વર્તિ ના રૂ નો લોપ. “વો. ૪-રૂ-૪' થી વૃનું ધાતુના ઝને ગુણ | આદેશ. “સ્થ૦ રૂ-૧-૪૨ થી તસ્કુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી હસ્તપ્રાદું ગૃતિ રાહં ગૃતિ; સ્તવર્ણ વર્તુતિ; પાણિવર્ણ વર્તત આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - હાથથી ગ્રહણ કરે છે. હાથથી ગ્રહણ કરે છે. હાથથી વાવે છે. હાથથી વર્તે છે. II૬૬
बन्धे नाम्नि ५।४।६७॥
સૂત્રસ્થ ન્યિ પદ નામનું વિશેષણ છે તેમ જ વન્યૂ ધાતુનું બોધક છે. તેથી સૂત્રાર્થ નીચે જણાવ્યા મુજબ થાય છે. સમાસ બન્ધવિશેષનું નામ હોય તો; કરણવાચક નામથી પરમાં રહેલા વન્યૂ ધાતુને, વન્યૂ ધાતુના જ સંબધમાં વિકલ્પથી મુિ પ્રત્યય થાય છે. શ્રીગ્ય નામથી પરમાં રહેલા વધુ ધાતુને આ સૂત્રથી બમ્ પ્રત્યય. ‘ફયુ કૃતી રૂ-૧-૪૬' થી તપુરુષસમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી શીષ્યવર્ઘ વધ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ક્રૌગ્નબન્ધથી બંધાએલો. I૬૭ના
૨૬૮
