Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સમાસ વગેરે કાર્ય થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં પ્રત્ ધાતુને નમું પ્રત્યય આ સૂત્રથી ન થાય ત્યારે પ્રવાસે -૪-૪૭ થી વસ્ત્ર પ્રત્યય. “તાશિવ ૪-૪-રૂર’ થી વત્તા પ્રત્યયની પૂર્વે . “બ્રહ-સ્થ૦૪-૧-૮૪ થી પ્રત્ ના ૨ ને ૪ આદેશ “ગૃગોડપર૪-૪-૩૪ થી રૂદ્ ના ડું ને દઈ હું આદેશ. વગેરે કાર્ય થવાથી તોખાનું પૃહીત્વા યુધ્ધને આવો પ્રધ્યોગ થાય છે. અર્થ - જલ્દી ઢેફાં ગ્રહણ કરીને મારે છે. ૭૮.
સ્વાના 5 દૃવેદ પોકાણ
જે આગને કાપવાથી કે વિદારવાથી પ્રાણી મરતો નથી તે અલ્ગને લઘુવ કહેવાય છે. અધુવ-સ્વાગવાચક દ્વિતીયા વિભત્યન્ત નામની સાથે યોગ હોય તો ધાતુને ધાતુના સમ્બન્ધમાં વિકલ્પથી પમ્ પ્રત્યય થાય છે. યુવી વિક્ષેપ, પૂવિક્ષેપ નત્પતિ અહીં આ સૂત્રથી વિ + ક્ષિ ધાતુને મ્ પ્રત્યય. “નવો પાઠ ૪-રૂ-૪ થી ક્ષિ, ધાતુના રૂ ને ગુણ ! આદેશ. “તૃતીયો ૩--૧૦ થી વિકલ્પ સમાસ વગેરે કાર્ય થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી પ્રત્યય ન થાય ત્યારે “પ્રવાજે ૧-૪૪૭’ થી વત્વા પ્રત્યય. વત્વા ને “નઃ૦ રૂ-ર-૧૧૪' થી આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી મુવી વિક્ષિણે નત્પતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ભવાં ફેલાવીને બોલે છે. લઘુતિ વિમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વિતીયાન્ત અધુવવાચક જ સ્વાગવાચી નામની સાથે યોગ હોય. તો તુલ્યકર્તક ધાતુને ધાતુના સમ્બન્ધમાં પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. તેથી શિવલ્લિ વશિઅહીં આ સૂત્રથી ઉત્ + ક્ષ ધાતુને મુ પ્રત્યય ન થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વત્તા પ્રત્યયાદિ કાર્ય થાય છે. અહીં દ્વિતીયાન્ત શિર સ્વાગવાચક હોવા છતાં અધુવાર્થક નથી. અર્થ - માથું ઉછાળીને બોલે છે. III
૨૭૫
