Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
નિષ્પન્ન છે. Iક્રૂll:
करणेभ्यः ५।४।६४॥
કરણવાચક નામથી પરમાં રહેલા નું ધાતુને હજુ ધાતુના જ સંબંધમાં મુ પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. પળ + નું ધાતુને આ સૂત્રથી નમ્ પ્રત્યય. “સ્યુ રૂ-૧-૪૨' થી તપુરુષ સમાસ. “િિત ધાતુ ૪-રૂ૧૦૦’ થી નું ધાતુને થાત્ આદેશ.... વગેરે કાર્ય થવાથી પાળિયાત કુદ્યાત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - હાથથી ભીંત ઉપર પ્રહાર કરે છે. સૂત્રસ્થ બહુવચનના નિર્દેશથી સકલ રજૂ ધાતુને આ સૂત્રથી ગમ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી હિંસાર્થક નું ધાતુને પણ ઉપર જણાવ્યા મુજબ તે જ ધાતુના સંબન્ધમાં પ્રશ્ય આ સૂત્રથી થાય છે. (ફૂ.નં. ૧-૪-૭૪ થી નહિ.) જેથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ એવા સ્થળે નિત્યસમાસ પણ થાય છે. અન્યથા નિત્યસમાસ થાત નહિ... I૬૪ના
स्व-स्नेहनार्थात् पुष-पिषः ५।४।६५॥
કરણવાચક વ શબ્દાર્થક નામથી પરમાં રહેલા પુણ્ ધાતુને અને સ્નેહેન (જેના વડે સિંચાય તે જલાદિ) શબ્દાર્થક નામથી પરમાં રહેલા વિષ ધાતુને તે તે જ ધાતુના સંબંધમાં વિકલ્પથી મુ પ્રત્યય થાય છે.
સ્ત્ર અને માત્મનું નામથી પરમાં રહેલા પુણ્ ધાતુને અને ઉદ્ર તથા ક્ષીર નામથી પરમાં રહેલા વુિં ધાતુને આ સૂત્રથી નમ્ પ્રત્યય. ‘ડયુ છતા રૂ-૧-૪૨ થી તપુરુષસંમાસ. ‘તયો૦િ ૪-રૂ-૪ થી ધાતુના ઉપાન્ય ૩ ને ગુણ છો અને ને ગુણ 9 આદેશ.... વગેરે કાર્ય થવાથી પોષ पुष्णाति भने आत्मपोषं पुष्णाति तथा उदपेषं पिनष्टि भने क्षीरपेषं નિષ્ટિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં લવ નામને “ઉદ્યોઃ૦ રૂ-ર૨૦૪ થી ૩ આદેશ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- પોતાથી પોષે છે. પોતાથી
૨૬૭
