Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
શુક્ ધાતુને, તે તે જ ધાતુના સમ્બન્ધમાં વિકલ્પથી પણ પ્રત્યય થાય છે. ઉર્ધ્વ નામથી પરમાં રહેલા પૂ અને ગુણ ધાતુને આ સૂત્રથી નમું પ્રત્યય. ‘તયો૦ ૪-રૂ-૪ થી શુ ધાતુના ૩ને ગુણ છો આદેશ. “સ્યુ રૂ૧-૪' થી તપુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી કર્ધ્વપૂરું પૂર્વત અને
ટ્વશીર્ષ શુષ્યતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- ઉપર પૂરું થાય. છે. ઉપર સુકાય છે. ૭૦
व्याप्याच्चेवात् ५।४७१॥
ફુવાર્થ - ઉપમાનાર્થક કર્મ અને કર્તુવાચક નામથી પૂરમાં રહેલા ધાતુને તે જ ધાતુના સમ્બન્ધમાં વિકલ્પથી ખમ્ પ્રત્યય થાય છે. સુવર્ણ (ઉપમાનાર્થક વ્યાપ્ય-કર્મવાચક) નામથી પરમાં રહેલા જિ. + થા. ધાતુને અને વાવ (ઉપમાનાર્થક કર્તવાચક) નામથી પરમાં રહેલા નશ ધાતુને આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય. ‘કાત :૦૩-૧૩ થી ઘા ધાતુના મા ને છે આદેશ. “ગિતિ ૪-૩-૧૦” થી નસ્ ધાતુના સ ને વૃદ્ધિ મા આદેશ. “સ્પto ૩-૧-૨’ થી તપુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી સુવર્ણનિધાનં નિહિત. અને વરુનાશં નદ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- સુવર્ણની જેમ રાખેલો. કાગડાની જેમ ભાગી ગયો. IIછ9ી.
उपात् किरो लवने ५।४।७२॥
ઉપ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા $ ધાતુને છેદનાર્થક ધાતુનો સંબન્ધ હોય તો વિકલ્પથી મુ પ્રત્યય થાય છે. ૩૫ + $ ધાતુને આ સૂત્રથી " પ્રત્યય. ‘વિરો ત્તવને ૪-૪-રૂ' થી ધાતુની પૂર્વે તું. “નામનો ૪રૂ-૧૭ થી શ્રુ ને વૃદ્ધિ પામ્ આદેશ. “ડયુto 3-9-૪' થી તપુરુષસમાસાદિ કાર્ય થવાથી ૩પાર મા તુનતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - મદ્રક દેશના લોકો ફેલાવીને કાપે છે. નવન તિ
૨૭૦
