Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
एष्यत्यवधौ देशस्यार्वाग्भागे ५ |४ | ६ ||
દેશનો જે અધિ - માર્ગની સમાપ્તિસૂચક ગ્રામાદિ, તાચક પદ ઉપપદ હોય તો દેશના પૂર્વભાગમાં થનાર ભવિષ્યત્ ક્રિયાના વાચક ધાતુને અનદ્યતનમાં વિહિત શ્રસ્તનીનો પ્રત્યય થતો નથી. યોઽયમા गन्तव्य आ शत्रुञ्जयात् तस्य यदवरं वलभ्यास्तत्र द्विरोदनं भोक्ष्यामहे અહીં દેશના તાદૃશ અવિધિનું વાચક શત્રુગ્ગય પદ ઉપપદ હોવાથી; તર્દશાન્તઃપાતી વલભીના પૂર્વભાગમાં થનાર ભવિષ્યત્કાલીન ઓદનભોજનની ક્રિયાના વાચક મુન્ ધાતુને ‘અનદ્યતને૦ -રૂ-' થી પ્રાપ્ત (વિહિત) સ્વસ્તનીના પ્રત્યયનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી ‘ભવિષ્યન્તી -રૂ-૪' થી ભવિષ્યન્તીનો સ્વામò પ્રત્યય થયો છે. અર્થ - શત્રુંજય સુધીના જવાના માર્ગમાં જે વલભી છે, તેના પૂર્વમાં અમે બે વાર ભાત ખાઈશું.
ઇષ્યતીતિ વિમૂ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દેશનો જે અવિધ; તાચક પદ ઉપપદ હોય તો; દેશના પૂર્વભાગમાં થનાર ભવિષ્યત્કાલીન જ ક્રિયાના વાચક ધાતુને અનદ્યતનમાં વિહિત શ્ર્વસ્તનીનો પ્રત્યય થતો નથી. તેથી થોડયમધ્વાઽતિન્ત બા શત્રુયાત્ તસ્ય યવવાં વનમ્યાતંત્રયુńાવું દ્વિધ્ધમહિ અહીં તાદૃશ ભવિષ્યત્કાલીન ક્રિયાર્થક ધિ + રૂ ધાતુ ન હોવાથી તેને આ સૂત્રથી; અનદ્યતનમાં વિહિત પ્રત્યયનો નિષેધ થતો નથી. જેથી ‘અનઘ૦ -૨-૭’ થી અનદ્યતનમાં યસ્તનીનો મહિ પ્રત્યય થાય છે. અર્થ - શત્રુંજય સુધીના જે માર્ગનું ઉલ્લંઘન કર્યું, તેમાંના વલભીની પૂર્વે ભેગા મળી અમે બે વાર ભણ્યા.
ઞવધાવિતિ વિમૂ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દેશના અધિનું વાચક પદ ઉપપદ હોય તો જ તેના પૂર્વભાગમાં થનાર ભવિષ્યત્કાલીન ક્રિષાર્થક ધાતુને અનદ્યતનમાં વિહિત (શ્વસ્તની) પ્રત્યયનો નિષેધ થાય છે. તેથી યો યમા નિધિજો ગન્તવ્ય:; તસ્ય યવવાં વનમ્યાતંત્ર કિરોવનું મોઽસ્મઢે અહીં તાદૃશ દેશના અવિધનું વાચક પદ
૨૨૮
