Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 249

મુજબ ધ + રૂ ધાતુને સપ્તમી નો ૪ પ્રત્યય અને પશ્વમી નો છેવું પ્રત્યય થાય છે. અર્થ - મારી પ્રાર્થના છે, હું તર્કશાસ્ત્ર ભણું. //ર૮ી
प्रैषाऽनुज्ञाऽवसरे कृत्य-पञ्चम्यौ ५।४।२९॥
શ્રેષ અનુજ્ઞા અને વાર વિશિષ્ટ કર્વ કર્મ કે ભાવ અર્થમાં ધાતુને કૃત્ય પ્રત્યય અને પશ્ચિમીનો પ્રત્યય થાય છે. પોતાની અપેક્ષાએ નીચા
સ્તરના લોકોને કરાતી ન્યત્કારપૂર્વકની પ્રેરણાને વૈષ કહેવાય છે. ઈચ્છાપૂર્વક વર્તવાની અનુમતિને અનુજ્ઞા કહેવાય છે. અને ક્રિયાના કારણભૂત કાલની પ્રાપ્તિને અવસર કહેવાય છે. “ભવતા વ7 : ફાર્ય: બવાન વરો, મવાનું દિ પ્રેષિતોડનુજ્ઞાતો મવતોડવઃ ટક્કર” અહીં શ્ર ધાતુને આ સૂત્રની સહાયથી વર્ષ ૫-૧-૧૭' થી મૃત્ય-ધ્ય પ્રત્યય થાય છે. તેમજ પક્વમી નો તેવું પ્રત્યય થાય છે. અર્થક્રમશ - Bષ – તમેજ ચટઈ બનાવવા માટે મોકલાયા છો. અનુજ્ઞા – તમને ચટઈ બનાવવા આજ્ઞા અપાઈ છે. અવસર- આપનો ચટઈ બનાવવાનો અવસર છે. રા
સત્તની શોર્થમીર્તિ ધારવા
પૈષ અનુશા અને અવસર અર્થ ગમ્યમાન હોય તો મુહૂર્ત પછી થનારી ક્રિયાના વાચક ધાતુને સપ્તમીનો અને પશ્ચમીનો પ્રત્યય તેમજ કૃત્ય પ્રત્યય થાય છે. “á મુહૂર્નાત કરું તું ભવાન; મવતા વેટ: कार्यः; कटं करोतु भवान्; भवान् हि प्रेषितोऽनुज्ञातो भवतोऽवसरः
દશરણે ” અહીં આ સૂત્રથી કૃ ધાતુને સપ્તમીનો થાત્ પ્રત્યય અને પચ્ચમીનો તેવું પ્રત્યય થયો છે. તેમજ આ સૂત્રની સહાયથી “ઝવર્થ પ-૧-૧૭ થી ધ્ય પ્રત્યય (કૃત્ય પ્રત્યય) થયો છે. અર્થ ક્રમશઃ - Bષ - મુહૂર્તબાદ ચટઈ બનાવવા આપને મોકલ્યા છે. અનુજ્ઞા- મુહૂર્તબાદ
૨૪૪