Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ત્રીજા (પ્રથમ) પુરુષ એકવચનમાં પરમૈપદનો ફ્રિ પ્રત્યય આ સૂત્રથી થયો છે. જે તુતિ - આ પ્રમાણેના અનુપ્રયોગથી સમજાય છે. અર્થ - બીજી કોઈ પણ ક્રિયા કર્યા વિના કાપવાની બધી ક્રિયા કરે છે. સારી રીતે કાપે છે અથવા વારંવાર કાપે છે. (અહીં ઝુનાતિ આ અનુપ્રયોગના સ્થાને બીજા જુનીતઃ બ્રુનન્તિ... ઈત્યાદિ વર્તમાનાદિ સર્વ વિભક્તિના સર્વ વચનોના અનુપ્રયોગ પૂર્વક; ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઉદાહરણો અને તેનો અર્થ સમજી લેવો.) ‘‘બધી વાધી દ્વૈત્યેવાયમથીતે” જ્ઞાતિ અહીં ગધિ + રૂ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ વર્તમાનાના ત્રીજા પુરુષ એકવચનમાં આત્મનેપદનો સ્વ પ્રત્યય આ સૂત્રથી થયો છે. જે બધીતે આ પ્રમાણેના અનુપ્રયોગથી સમજાય છે. (અહીં પણ નથીતે આ અનુપ્રયોગના સ્થાને બધીયાતે નથીવતે... ઈત્યાદિ વર્તમાનાવિ સર્વ વિભકૃતિના સર્વવચનોના અનુપ્રયોગ સાથે સધીાધીદ્ધ આવો પ્રયોગ અને તેનો અર્થ સ્વયં સમજી લેવો.) અર્થ - બીજી કોઈ પણ ક્રિયા કર્યા વિના ભણવાની બધી ક્રિયા કરે છે. સારી રીતે ભણે છે અથવા વારંવાર ભણે છે.
लुनीत लुनीतेत्येवं यूयं लुनीथ; लुनीहि लुनीहीत्येवं यूयं लुनीथ; नहीं આ સૂત્રથી દ્વિતીય (મધ્યમ) પુરુષના બહુવચનના અનુપ્રયોગમાં તૂ ધાતુને વર્તમાનકાળમાં પરમૈપદનો પશ્ચમીનો તૅ અને ફ્રિ પ્રત્યય થયો છે. (અહીં પૂર્વ તુનીથ આ અનુપ્રયોગના સ્થાને યૂયમતાવિષ્ટ.... ઈત્યાદિ અનુપ્રયોગ પૂર્વક અદ્યતન્યાદિ સર્વ વિભકૃતિમાં દ્વિતીય પુરુષ બહુવચનાન્ત અનુપ્રયોગ સાથે ધાતુને ત અને ફ્રિ પ્રત્યય કરીને ઉદાહરણ અને તેનો અર્થ સમજી લેવો.) અર્થ - તમે બધા બીજી કોઈ પણ ક્રિયા કર્યા વિના કાપવાની બધી ક્રિયા કરો છો. સારી રીતે કાપો છો અથવા વારંવાર કાપો છો. ગંધીધ્વમીઘ્યમિત્યેવં યૂયમથીછે; ગંધીષ્યમથીમિત્યેવં યૂટનધીબ્વે અહીં મધ્યમપુરુષ બહુવચનાન્ત યૂવનીધ્ધે આ અનુપ્રયોગમાં ષિ + રૂ ધાતુને આત્મનેપદમાં આ સૂત્રથી પશ્ચમીનો ધ્વમ્ અને સ્વ પ્રત્યય થયો છે. અર્થ - તમે બધા અન્ય ક્રિયા કર્યા વિના ભણવાની બધી ક્રિયા કરો છો. સારી રીતે ભણો છો. અથવા વારંવા૨ ભણો છો.
૨૫૧
