Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________ प्राक्काले 5 / 4 // 47 // ધાત્વર્થ પરકાલીન ક્રિયાના સમાનકર્તક પૂર્વકાલીન ક્રિયાના વાચક ધાતુને ધાતુના સંબધમાં વિકલ્પથી સ્ત્રી પ્રત્યય થાય છે. માહિતી મુ અહીં પરકાલીન ભોજનક્રિયાના સમાનકર્તક પૂર્વકાલીન જ્ઞાતિ ક્રિયાના વાચક પણ ધાતુને આ સૂત્રથી સ્વા પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સાહિત્ય આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - બેસીને ખાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી વર્દી પ્રત્યય ન થાય ત્યારે મોસ્તુનું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ખાવા માટે બેસે છે. પ્રવાત તિ વિમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ તુલ્યકર્તક પ્રાકકાવાર્થક જ ધાતુને ધાતુના સંબધમાં વિકલ્પથી વત્તા પ્રત્યય થાય છે. તેથી મુખ્યત્વે વાતે વા અહીં આ સૂત્રથી વત્ત્વા પ્રત્યય ન થવાથી મુળુ અને પ ધાતુને ભાવમાં તે પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થાય છે. અહીં પ્રાફિકાલાઈક ધાતુ નથી. અર્થ - ખવાય છે, અથવા પીવાય છે. (પ્રવાજો ની અનુવૃત્તિ સંભવ મુજબ આગળના સૂત્રોમાં પણ છે.) I૪૭થી खणम् चा ऽऽ भीक्ष्ण्ये 5 / 4 / 48 // સામીણ્ય (અન્યૂ ક્રિયાના વ્યવધાન વિના વારંવાર ક્રિયા કરવી) અથી ગમ્યમાન હોય ત્યારે પરકાલીન ક્રિયાર્થક ધાત્વર્થના સમાનકર્તક પૂર્વકાલીન ક્રિયાર્થક ધાતુને ધાતુના સંબંધમાં જીમ્ (સમુ) પ્રત્યય અને વાર્તા પ્રત્યય થાય છે. પોર્ન મોગં ગતિ અહીં આ સૂત્રથી પુન ધાતુને પ્રત્યય. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી J7 પ્રત્યય ન થાય ત્યારે સ્વા પ્રત્યયાદિ કાર્ય થાય છે. જેથી પોર્ન મોન” અને મુક્વા મુફ્તી આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં “પૃશીખ્યા. ૭-૪-૭રૂ' થી દ્રિત થયું છે. અર્થ - વારંવાર ખાઈને જાય છે. 48|| 258 258 :
