Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
વિષય હોય તો વસ્તુની અસિદ્ધિમાં પણ સિધની જેમ (ભૂતકાલીન) પ્રત્યયો થાય છે. સમ -વેત્ પ્રયત્નો મૂહું ઉમૂવનું વિમૂત: અહીં મૂ અને ક્ + બૂ ધાતુને આ સૂત્રથી અદ્યતનીનો દ્રિ અને સન્ પ્રત્યય થયો છે. (પ્રક્રિયા માટે જુઓ તૂ.. ૪-૨-૪૩) અર્થ - જો સમય પર પ્રયત્ન થયો તો વિભૂતિઓ પ્રગટ થઈ છે જ. જો
ना 5 नद्यतनः प्रबन्धा ऽऽसत्त्योः
५।४।५॥
ધાત્વર્થનો પ્રબન્ધ (સાતત્ય) અને ધાત્વર્થની આસત્તિ (કાલનું અવ્યવધાન સ્વરૂપ સામીપ્ય) અર્થ ગમ્યમાન હોય તો ધાતુને અનદ્યતન અર્થમાં વિહિત શ્વસ્તરીનો કે શ્યસ્તનીનો પ્રત્યય થતો નથી. યાજ્ઞીવં પૃશમનમવાનું અહીં ધાત્વર્થ દાનનું સાતત્ય અર્થ ગમ્યમાન હોવાથી રા ધાતુને “ન તંત્ર દ્વ-ર-૭’ થી પ્રાપ્ત થ્રસ્તનીનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી “અદ્યતની -ર-૪ થી અદ્યતનીનો દ્રિ પ્રત્યય થાય છે. તેમ જ અનદ્યતને રૂ-' થી પ્રાપ્ત સ્વસ્તીનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી રા ધાતુને “વિષ્યન્તી બ-રૂ-૪' થી ભવિષ્યન્તીનો તિ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી યોગ્નીવં મૃશમનં ફાસ્થતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃતેણે માવજીવ ઘણું અન્ન આપ્યું. તે માવજીવ ઘણું અન આપશે. येयं पौर्णमास्यतिक्रान्ता एतस्यां जिनमहः प्रावतिष्ट; ये यं पौर्णमास्यागामिन्येतस्यां जिनमहः प्रवर्तिष्यते महीनः स्थाने. अन्य પૌહિમાનું વ્યવધાન ન હોવાથી આસત્તિ ગમ્યમાન છે. તેથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્ર + વૃત ધાતુને અનદ્યતન - હ્યસ્તની અને શ્વસ્તરીનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી અદ્યતનીનો ત પ્રત્યય અને ભવિષ્યન્તીનો સ્થતે પ્રત્યય થયો છે. (પ્રક્રિયા માટે જુઓ તૂ.. ૪--૬૬ અને ૪-રૂ૭૦) અર્થ - જે આ પૂનમ ગઈ તેમાં શ્રી જિનમહોત્સવ ઉજવાયો. જે આ પૂનમ આવશે તેમાં શ્રી જિનમહોત્સવ ઉજવાશે. આપો
૨૨૭
