Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
મિત્ ધાતુને આ સૂત્રથી મિતું પુર પ્રત્યય .... વગેરે કાર્ય થવાથી અનુક્રમે વિદુર: છિદુરી અને મિતુર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ - જાણવાના સ્વભાવવાળો. પોતે જ છેદાય એવા સ્વભાવવાળો. પોતેજ ભેદાય એવા સ્વભાવવાલો ઉપા
મિયો -વ-૭ પીરાઉદ્દા
શીર ઘર્મ અને સાધુ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વર્તમાનાર્થક થી ધાતુને 5 6 અને સુવ પ્રત્યય થાય છે. આ ધાતુને આ સૂત્રથી ૨ રુ અને હુ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી અનુક્રમે પી: ધીરુ: અને બીજુ9: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ(બધાનો) - ડરપોક. અહીં યદ્યપિ બીરુ% નામનો ઋડિવિ ગણપાઠમાં પાઠ કરીને સૂત્ર. નં. -રૂ-૧૦૪ થી વિકલ્પ ને આદેશ કરવાથી પણ “બીજુઠ્ઠ:' આવો પ્રયોગ સિદ્ધ જ છે. પરતુ ઋરિ ગણપાઠ, પ્રયોગથી પરિગણિત હોવાથી મીરાવ નામનો પાઠ એમાં કરવો કે નહિ . ઈત્યાદિ અનુસંધાનપ્રયુત ગૌરવની અપેક્ષાએ સુ પ્રત્યયના વિધાનમાં લાધવ છે. તેથી સુવ પ્રત્યયનું પૃથગૂ વિધાન કર્યું છે. બુદ્દા
-ગીળુ-રાષ્ટ્રવર, પીરાણા
શીર ઘર્મ અને સાધુ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વર્તમાનાર્થક , નિ, રૂનું અને ધાતુને વિનું સ્વરપુ (વર) પ્રત્યય થાય છે. કૃ નિ ફળ (૬) અને શુ ધાતુને આ સૂત્રથી દ્વ૨પુ પ્રત્યય. “સ્વસ્થ૦ ૪-૪-૧૭૩ થી કૃષિ અને હું ધાતુના અન્તમાં તુ નો આગમ. નૃવર અને નિવર નામને સ્ત્રીલિંગમાં “વળગેર-૪-૨૦” થી કી (૬) પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી અનુક્રમે - મૃત્વરી, નિત્વરી, રૂત્વર: અને નવર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ- સરકવાના સ્વભાવવાળી. જિતવાના સ્વભાવવાલી. ગતિશીલ.
૧૩૯
