Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
થી ને વૃદ્ધિ મી આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી અનુક્રમે વિક્ષાવ: અને વિશ્રાવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - અવાજ કરવો. સાંભળવું.૭૧.
न्युदो ग्रः ५।३।७२॥
નિ અને ઉદ્ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા ધાતુને ભાવ અને કર્નાભિન્ન કારકમાં વન્ () પ્રત્યય થાય છે. નિ + 9 અને ક્ + અ ધાતુને આ સૂત્રથી વર્ગ પ્રત્યય. “નમનો ૪--૧૦ થી ઝુને વૃદ્ધિ પામ્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી નિસર: અને કલ્પી: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ - ગળવું. ઉલ્ટી કરવી. હરા
किरो धान्ये ५।३।७३॥
ધાન્યના વિષયમાં નિ અને ૬ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા $ (૦રૂરૂ૪) ધાતુને ભાવ અને કZભિનકારકમાં ગૂ પ્રત્યય થાય છે. નિ અને ઉલ્ + કૃધાતુને આ સૂત્રથી યગુ પ્રત્યય. ને “નામનો ૪-૨-૧૬ થી વૃદ્ધિ લામ્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી અનુક્રમે નિવારઃ ઉતારો થાય આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ (બંનેનો) - અનાજનો ઢગલો. ઘાવ તિ વિ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ નિ અને ઉર્દુ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા ઘાન્યવિષયાર્થક જ છ ધાતુને ભાવમાં અને કત્તનિ છોડીને અન્યકારકમાં ઘણ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી ધાન્યવિષય અર્થ ન હોવાથી પત્નનર: અહીં નિ + $ ધાતુને આ સૂત્રથી થન્ પ્રત્યય થતો નથી. જેથી ‘પુafa -રૂ-૨૮ થી પ્રત્યય. “નામનો ૪-૩-૧' થી શ્રુ ને ગુણ ૬ આદેશાદિ કાર્ય થાય છે. અર્થ - ફળોનો ઢગલો. ૭૩.
૧૮૫
.
