Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ક
-
૦
હસ્થા ધાતુને આ સૂત્રથી મન પ્રત્યય ન થવાથી ‘ -૨-૧૨૪’ થી સન પ્રત્યય. ઉઃ સ્થા. ૧-૩-૪૪' થી થા ના ટુ નો લેપ વગેરે કાર્ય થવાથી સસ્થાનમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમાસાદિ કાર્ય થતું નથી. આવી જ રીતે આ સૂત્રના દરેક પ્રત્યુદાહરણ સ્થળે સમાસ થતો નથી, એ યાદ રાખવું. અર્થ- ગાદી પરથી ઉઠવું સુખકર છે.
સ્પતિ વિમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જે કર્મના સ્પર્શથી જ (દર્શનાદિથી નહિ) કત્તના અંગને સુખ થાય છે તે કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા ધાતુને નપુંસકલિંગમાં ભાવમાં સનદ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી કૃષ્ણોપાસનં સુવમ્ અહીં ઉપાસનાથી સ્વરૂપ કર્મ, કત્તના અંગને સુખનું કારણ હોવા છતાં તેના સ્પર્શથી સુખનું કારણ તે ન હોવાથી ૩૫ ધાતુને આ સૂત્રથી મન પ્રત્યય થતો નથી. જેથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ નર્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થયું છે. અર્થઅગ્નિકુંડની સમીપ બેસવું સુખકર છે.
ત્રિતિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જે કર્મના સ્પર્શથી કત્તના જ (કમદિના નહિ) અંગને સુખ થાય છે. તાદૃશ કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા ધાતુને નપુંસકલિંગમાં ભાવમાં સનસ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી શિષ્યા પુરોઃ નાપન સુવમ્ અહીં ના ધાતુના કર્મને સુખ થતું હોવાથી અથાત્ કર્તા- શિષ્યને સુખ થતું ન હોવાથી સ્નાઈપ ધાતુને આ સૂત્રથી સન પ્રત્યય થતો નથી. પરંતુ ઉપર જણાવ્યા મુજબ નિદ્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થાય છે. અર્થ- શિષ્ય દ્વારા ગુરુને કરાવાતું સ્નાન સુખકર છે. અહીં વિચારવું જોઈએ કે ગુરુને
જલસ્પર્શથી સુખ થાય છે. પરંતુ તદ્દાચક નામથી પરમાં નારિ ધાતુ નથી. તેથી જર્મસ્પર્શીત - આ પદથી જ અહીં આ સૂત્રથી વિહિત નિદ્ પ્રત્યયનું નિવારણ શક્ય છે. જેથી ત્રિતિ ?િ - આ પ્રતીકપર ગુરઃ નાપનમ્ આ પ્રત્યુદાહરણ યદ્યપિ સગત નથી. પરંતુ એનો આશય એ છે કે સૂત્રમાં જર્જ પદનું ઉપાદાન ન હોય તો જે
૨૧૨
