Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
યનિ - સ્વપિ - રક્ષિ - પતિ - પ્રો નઃ શરૂોટલથી
યનું સ્વપ્ રક્ષ્ યત્ અને ઋક્ ધાતુને ભાવ અને કર્તૃભન્નકારકમાં ન પ્રત્યય થાય છે. યન્ સ્વપ્ રક્ષ્ યત્ અને પ્ર ૢ ધાતુને આ સૂત્રથી ન પ્રત્યય. યત્ ના ગ્ ને ‘તર્જ૬૦ ૧-૩-૬૦’ થી ગ્ આદેશ. પ્રફ્ ના ફ્ ને ‘અનુનાસિ૦ ૪-૧-૧૦૮' થી ગ્ આદેશ. પ્રશ્ + 7 આ અવસ્થામાં વ્ ને પ્રાપ્ત ગ્ આદેશનો ‘ન શાત્ ૧-૩-૬૨’ થી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી યજ્ઞ: સ્વપ્ન: રાઃ યત્નઃ અને પ્રશ્ન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃયજ્ઞ. સ્વપ્ન. રક્ષણ. પ્રયત્ન. પૂછવું. ॥૮॥
विच्छो नङ् ५|३|८६ ॥
ભાવ અને કર્તૃભિન્નકારકમાં વિષ્ણુ (૧૩૪૩; ૧૭૭૧) ધાતુને નક્ (7) પ્રત્યય થાય છે. વિઝ્ ધાતુને આ સૂત્રથી નઙ (7) પ્રત્યય... વગેરે કાર્ય (જુઓ સૂ.નં. ૯-૩-૮) થવાથી વિઘ્ન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - જવું અથવા શોભા. ।।૮।।
ઉપસર્ગાનું ટઃ નિઃ શરૂા૮ના
ભાવ અને કભિન્નકારકમાં ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા વT સંજ્ઞાવાળા ધાતુને વિ∞ (૩) પ્રત્યય થાય છે. ગા + જ્ઞ અને ત્તિ + થા ધાતુને આ સૂત્રથી વિ પ્રત્યય. ‘ફ્લે૦ ૪-૨-૧૪' થી જ્ઞ અને થા ના જ્ઞ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વિઃ અને નિધિઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - પ્રારંભ. ભંડાર. (વાં વાને; વેડ્ પાનને; કુવા વાને; વોર્ છેવ; ઘે વાને; અને દુધાંતોૢ ધારને અનુક્રમે ૭; ૬૦૪; ૧૧૩૮; ૧૧૪૮; ૨૮ અને 9.૧૩૧ નંબરના આ છ ધાતુઓ વī - સંશક છે.) II૮૭૫
૧૯૨
