Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
આદેશ વગેરે કાર્ય થાય છે. અર્થ - શતિસમુદય. નૂર્ણ રૂરિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ નૂર્વે જ પ્રાણી સમુદાય સ્વરૂપ અર્થમાં (પ્રાણીસમુદાયમાત્રમાં નહિ) વિ ધાતુને ભાવમાં અને કભિન્નકારકમાં ઘ૬ પ્રત્યય અને ત્યારે રિ ધાતુના આઘવર્ણને આદેશ થાય છે. તેથી શ્રનિવાઃ અહીં અનૂર્વ પ્રાણી સમુદાય અર્થ ન હોવાથી નિ + વુિં ધાતુને આ સૂત્રથી પગ પ્રત્યય ન થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સનું પ્રત્યયાદિ કાર્ય થાય છે. અર્થ - ભૂંડોનું ટોળું. ભંડો એક બીજા ઉપર રહેતા હોવાથી તે પ્રાણીસમુદાય નથી. ટll
माने ५।३।८१॥
માન અર્થ ગમ્યમાન હોય તો ધાતુને ભાવ અને કભિનકારકમાં ઘડ્યું () પ્રત્યય થાય છે. પશે નિષ્ઠાવ: અહીં નિ + પૂ ધાતુને અને સમિતુસંગ્રાહ: અહીં સન્ + પ્રત્ ધાતુને આ સૂત્રથી વર્ગ પ્રત્યય. “નામિનો ૪-૨-૫૧' થી 5 ને વૃદ્ધિ ની આદેશ. “ાિતિ ૪-૩-૧૦” થી પ્રદ્દ ધાતુના ને વૃદ્ધિ વા આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી નિખાવ અને લિંગ્રરં: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ - એક પાવ ધાન્યાદિ. લાકડીઓની મૂઠી. માન રૂતિ શિ= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ભાવમાં અને કાને છોડીને અન્યકારકમાં ધાતુને માન અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ ઘગ પ્રત્યય થાય છે. તેથી માન અર્થ ન હોય ત્યારે નિસ્ + ત્તિ ધાતુને આ સૂત્રથી પગ પ્રત્યય ન થવાથી યુવર્ણ ૧-૩-૫૮ થી
પ્રત્યય. “નામનો ૪-૩-૧' થી રિ ધાતુના ડું ને ગુણ ઇ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી નિશ્વય: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - અવધારણ.૮૧ાા
स्थादिभ्यः कः ५।३।८२॥
ભાવમાં અને કનિ છોડીને અન્યકારકમાં સ્થાઃિ ગણપાઠમાંના સ્થા
૧૦
