Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
રેઃ સુવરેર્યઃ ||૧૦૨||
ર્િ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા TM અને ઘ ્ ધાતુને સ્ત્રીલિંગમાં ભાવમાં અને કભિન્નકારકમાં ય પ્રત્યય થાય છે. રિ + સૢ અને ર + વર્ ધાતુને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યય. ‘નાભિનૌ૦ ૪-૩-૧’ થી સુ ધાતુના TM ને ગુણ ગર્ આદેશ. રિસર્ય અને પરિવર્ય નામને સ્ત્રીલિંગમાં ‘આત્ ૨-૪૧૮' થી બાપુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પરિસર્યા અને પરિચર્યા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ - ચારે તરફ જવું. સેવા. ।।૧૦૨
वाटायात् ५।३।१.०३॥
યદ્ પ્રત્યયાન્ત ગટ્ (બટા) ધાતુને સ્ત્રીલિંગમાં ભાવ અને કતૃભિન્ન કારકમાં ન્ય પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. ગટાટ્ય ધાતુને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યય. ‘અતઃ ૪-રૂ-૮૨' થી ધાતુના અન્ય ૬ નોં લાપ. યોશિતિ ૪રૂ-૮૦' થી પ પ્રત્યયની પૂર્વેના ય્ નો લોપ. બવદ્ય નામને સ્ત્રીલિંગમાં ‘ગાત્ ૨-૪-૧૮’ થી ગપ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી બટવા આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી બટાટ્ય ધાતુને ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ‘શૈક્ષિપ્રત્યયાત્ -રૂ-૧૦' થી જ્ઞ પ્રત્યય... વગેરે કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી બટાટા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- વારંવાર ભટકવું. ||૧૦રૂ॥
નાનુT ||૧૦૪||
સ્ત્રીલિંગમાં નાનૃ ધાતુને ભાવ અને કતૃભિન્નકારકમાં જ્ઞ અને ય પ્રત્યય થાય છે. નારૃ ધાતુને આ સૂત્રથી ગ પ્રત્યય, તેમ જ ય પ્રત્યય. ‘નામિનો॰ ૪-૩-૧' થી ઋને ગુણ ગ્ર્ આદેશ. નાગર અને નાર્ય નામને સ્ત્રીલિંગમાં ‘જ્ઞાત્ ૨-૪-૧૮' થી બાપ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી
૨૦૧
