Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
કર્તૃભિન્નકારકમાં ઘચ્, (5) પ્રત્યય થાય છે. X + સુ; x + ૩ અને × + સુ ધાતુને આ સૂત્રથી યક્ પ્રત્યય. ૩ ને ‘નામિનો॰ ૪-૩-૧૧' થી વૃદ્ધિ સૌ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી અનુક્રમે પ્રશ્નાવઃ પ્રાવઃ અને પ્રસ્તાવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- ઝરવું - ટપકવું. ભાગી જવું. પ્રસંગ.I॥૬॥
-
अयज्ञे स्त्रः ५|३|६८॥
યજ્ઞનો વિષય ન હોય તો ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા તૂ ધાતુને ભાવમાં અને કત્તને છોડીને અન્યકારકમાં પણ્ (બ) પ્રત્યય થાય છે. प्र + સ્ક્રૂ ધાતુને આ સૂત્રથી પબ્ પ્રત્યય. ને ‘નામિનો॰ ૪-૩-૧૧' થી વૃદ્ધિ ઞ ્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી પ્રસ્તાર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - શય્યા. ઞયજ્ઞ કૃતિ વિમ્?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ, યજ્ઞનો વિષય ન હોય તો જ X ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા તુ ધાતુને ભાવ અને કતૃભિન્નકારકમાં ઘગૂ પ્રત્યય થાય છે. તેથી યજ્ઞના વિષયમાં પ્ર+ત્ ધાતુને આ સૂત્રથી ધક્ પ્રત્યય ન થવાથી ‘થુવર્ણ૦ ૬-૨-૨૮’ થી અદ્ પ્રત્યય. ‘નામિનો૦ ૪-૩-૧' થી ને.ગુણ બર્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી વર્જિસ્તર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં વર્જિતુ ના સ્ ને ( ૢ 1) ‘સમાસે૦ ૨-૩-૧રૂ’ થી પ્ આદેશ થાય છે. અર્થ - યજ્ઞ સમ્બન્ધી દર્ભની
શય્યા.૬૮॥
वेरशब्दे प्रथने ५ | ३ |६९ ॥
શબ્દને છોડીને અન્યવિષયક વિસ્તારમાં વિ + સ્ક્રૂ ધાતુને ભાવ અને કભિન્નકા૨કમાં વણ્ પ્રત્યય થાય છે. વિસ્તાર: પટસ્ય અહીં વિ + સ્ત્ર ધાતુને આ સૂત્રથી પબ્ પ્રત્યય. નમિનો૦ ૪-રૂ-૧' થી ને વૃદ્ધિ ઞર્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી વિસ્તાર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ
૧૮૩
