Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
अथ प्रारभ्यते पञ्चमेऽध्याये तृतीयः पादः।
વતિ તિવારાશા
રૂ|... વગેરે પ્રત્યયાન્ત મન ... વગેરે નામો ભવિષ્યદ્ અર્થમાં સાધુ મનાય છે. અર્થાત્ તે તે સૂત્રથી અમ્ વગેરે ધાતુઓને વિહિત મ્ વગેરે પ્રત્યયો; આ સૂત્રથી ભવિષ્યદ્ અર્થમાં થાય છે. મ્ ધાતુને ભવિષ્યદ્ અર્થમાં આ સૂત્રની સહાયથી ૩Mહિ સૂ. નં. “398' થી ફન પ્રત્યય. તેમજ મામ્ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ પાદ્રિ તૂ. નં. ૨૨૦ થી બિન (3) પ્રત્યય. ળિનું પ્રત્યાયની પૂર્વેના સમ્ ધાતુના માં ને ઝિતિ ૪-રૂ-૧૦’ થી વૃદ્ધિ ૩ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ગમી અને ૩ીની આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- જનાર. આવનાર.૧
वा हेतुसिद्धौ क्तः ५।३२॥
હેતુભૂત - ધાત્વર્થ ક્રિયાની સિદ્ધિ હોતે છતે ભવિષ્યકાલીન (કાર્યસ્વરૂપ) ક્રિયાર્થક ધાતુને વિકલ્પથી . (ત) પ્રત્યય થાય છે. વિશ્વેત્ વૃe: સપના: સમ્પલ્ચત્તે વા શાયઃ” અહીં ધાન્યસમ્પત્તિ (ઉત્પત્તિ) રૂપ ક્રિયાનું કારણ મેઘની વરસવાની ક્રિયા છે. તે વરસવાની ક્રિયા સિદ્ધ અથર્િ થઈ ગઈ હોવાથી ભવિષ્યકાલીન સમ્પત્તિ સ્વરૂપ ક્રિયાર્થક સમુ+પલ્ ધાતુને આ સૂત્રથી જે પ્રત્યય. “વાઢિ૦ ૪-૨-૬૨' થી # પ્રત્યાયના તુ ને તથા ધાતુના ડું ને ૬ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સમ્પના: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં “વિષ્યન્તી રૂ-૪ થી ભવિષ્યન્તી નો ચત્તે પ્રત્યય.. વગેરે કાર્ય થવાથી “પૂજ્યન્ત” આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- મેઘ વરસ્યો છે તો ધાન્યની નિષ્પતિ થશે. રા
૧૪૯
