Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
हनोऽन्तर्धनाऽन्तर्घणो देशे ५।३।३४॥
- સમાસાર્થ દેશ હોય તો અન્તર્ પદથી પરમાં રહેલા હનું ધાતુને ભાવમાં અને કતૃભિનકારકમાં દ્િ () પ્રત્યય અને દૃનું ધાતુને ઘનું તથા ઘ| આદેશનું નિપાતન કરાય છે. સત્ત+હનું ધાતુને આ સૂત્રથી
પ્રત્યય; હનું ધાતુને અનુક્રમે ઘન અને ઘ| આદેશાદિ કાર્ય થવાથી સન્તન, અન્તર્ણનો વા દેશ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- દેશવિશેષ. દેશ અર્થ ન હોય ત્યારે અન્ત'+ હેલ્ ધાતુને માવટ પ-૩-૧૮' થી ઘનું પ્રત્યય. “ઝિતિ૪-રૂ-૨૦૦’ થી હનું ધાતુને થાત્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી અન્તર્યાતઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - જેને અંદર માર્યું છે તે..૩૪
प्रघण-प्रघाणौ गृहांशे ५।३।३५॥
ગૃહનો અંશ - ભાગ અર્થ હોય તો પ્ર ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા હનું ધાતુને () પ્રત્યય; તેમજ સૈન ધાતુને વઘુ અને વાળું આદેશ કરીને પ્રયળ અને પ્રાણ આદેશનું નિપાતન કરાય છે. પ્રથ: પ્રથા વા દ્વારાટિ: અહીં ગૃહનો અંશ અર્થ હોવાથી પ્ર+નું ધાતુને આ સૂત્રથી ઉર્ પ્રત્યય તથા નું ધાતુને અનુક્રમે ઘણુ અને ઘા| આદેશ થાય છે. અર્થ- પ્રકોષ્ઠ - દરવાજાની બાજાનો ભાગ. ગૃહાંશ અર્થ ન હોય ત્યારે પ્રહનું ધાતુને આ સૂત્રથી પ્રત્યયાદિ કાર્ય ન થવાથી માવા-રૂ-૧૮' થી વર્ગ પ્રત્યય. “ઝિતિ) ૪-રૂ-૧૦૦” થી ધાતુને ઘાતું આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી પ્રથાતોડવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- મારવું તે. Iઉપા.
૧૬૮
