Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
વગેરે કાર્ય થવાથી નિપ્રાહિં; સવપ્રો વા તે નાન્મ! મૂયાતું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- હે લુચ્ચા! તારો નિગ્રહ થાય; તારો પરાભવ થાય! આપ રૂતિ વિમ્?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ શાપ - આક્રોશ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ નિ અને ઉવ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા પ્રત્ ધાતુને ભાવમાં અને કતૃભિનકારકમાં ધમ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી નિગ્રહી અહીં શાપ અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી નિપ્રદ્ ધાતુને આ સૂત્રથી વર્ગ પ્રત્યય ન થવાથી યુવડ -રૂ-૨૮' થી 3 પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી. નિરં: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- ચોરને પકડવું.II દ્l.
प्राल्लिप्सायाम् ५।३।५७॥
લિસા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો પ્ર ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા પ્રત્ ધાતુને ભાવ અને કભિનકારકમાં ઘ– (ક) પ્રત્યય થાય છે. પાત્રપ્રધાહેબ વરતિ વિષ્કપાતાર્થી મિક્ષુ અહીં લિસા અર્થ ગમ્યમાન હોવાથી પ્ર+પ્રત્ ધાતુને આ સૂત્રથી ઘગુ પ્રત્યય. ‘સ્થિતિ ૪-રૂ-૧૦” થી પ્રત્ ધાતુના ૩ ને વૃદ્ધિ મા આદેશાદિ કાર્ય થવાથી પાત્રપ્રઘાન આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- પાત્રમાં ભિક્ષા પડે - એ ઈચ્છાથી પાત્રને ગ્રહણ કરીને ભિક્ષુ ફરે છે. સિયાતિ ?િ= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ લિસા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ પ્ર ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા અદ્ ધાતુને ભાવ અને કર્નાભિનકારકમાં ઘણું પ્રત્યય થાય છે. તેથી સુવ: પ્ર. શિષ્યસ્ય અહીં ક્ષિા અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી આ સૂત્રથી પ્ર+પ્રદ્ ધાતુને ઘનું પ્રત્યય ન થવાથી યુવfo -રૂ-૨૮' થી ર્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થાય છે. અર્થ- શિષ્યનું યજ્ઞપાત્રનું ગ્રહણ કરવું.પછી
समो मुष्टौ ५।३।५८॥
ધાત્વર્થ, મુષ્ટિવિષયક હોય તો સમ્પ્રદ્ ધાતુને ભાવ અને કતૃભિન્ન
૧૭૮
