Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 156

સૂત્રથી મવિષ્યન્તી નો સ્વતે પ્રત્યય. મુત્ત્વતે આ અવસ્થામાં વન: હ્રમ્ ૨-૬-૮૬′ થી ગ્ ને ર્ આદેશ. ‘ઘોષે॰ 9-રૂ-૬૦' થી ૬ ને ને આદેશ. ‘નામ્યન્ત૦ ૨-૩-૧、' થી સ્ ને વ્ આદેશ. ‘થો૦ ૪-૨-૪’ થી મુગ્ ધાતુના ૩ ને ગુણ ો આદેશાદિ કાર્ય થવાથી - મૌક્ષ્યતે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- ખાશે. ||૪||
अनद्यतने श्वस्तनी ५।३।५ ॥
જેમાં અદ્યતનકાલ નથી એવા ભવિષ્યદર્થક ધાતુને વૃક્તની નો પ્રત્યય થાય છે. ૢ ધાતુને આ સૂત્રથી શ્વસ્તરીી નો તા પ્રત્યયુ. ‘નામિનો૦ ૪-રૂ૧' થી ૢ ના ઋને ગુણ ર્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી ŕ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- કાલે કરશે. બનધતન કૃતિ વ્હિમ્? - આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અનદ્યતન જ ભવિષ્યદર્થક ધાતુને સ્વસ્તી નો પ્રત્યય . થાય છે. તેથી ઝઘ શ્વો વા મિતિ અહીં અદ્યતનનું વ્યામિશ્રણ હોવાથી ભવિષ્યદર્થક TÇ ધાતુને આ સૂત્રથી શ્વસ્તની નો પ્રત્યય થતો નથી. પરન્તુ ‘ભવિષ્યની ૧-૩-૪'થી મવિષ્યન્તી નો સ્થતિ પ્રત્યય થાય છે. જેથી મોડનાભને ૪-૪-૬૧' થી સ્મૃતિ પ્રત્યયની પૂર્વે રૂટ્ વગેરે કાર્ય થવાથી નૈમિષ્યતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- આજે અથવા કાલે જશે. અહીં સૂત્રમાં 7 વિદ્યતેઽઘતનો યંત્ર આ પ્રમાણે બહુવ્રીહિનું આશ્રયણ હોવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અદ્યતનીના વ્યામિશ્રણમાં ‘શ્વસ્તની’ નો પ્રયોગ થતો નથી. અન્યથા 7 અઘતન વૃત્તિ - આ પ્રમાણે નક્ તત્પુરુષ ના આશ્રયણથી ઉપર્યુક્ત વ્યામિશ્રણ અવસ્થામાં ‘વૃત્તની’ નો પ્રયોગ થાત.ńી
-
परिदेवने ५|३|६ ॥
અનુશોચન (માનસિક દુઃખ) અર્થ ગમ્યમાન હોય તો ભવિષ્યદર્થંક
૧૫૧