Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પ્રત્યય થાય છે...૧૬૨॥
સોમાતુ સુઃ ૧|૧|૧૬૩॥
કર્મવાચક સોમ નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલાર્થક સુ ધાતુને (૧૨૮૬) વિવર્ પ્રત્યય (કર્તામાં) થાય છે. સોમ સુતવાનું આ અર્થમાં સોમ+સુ ધાતુને આ સૂત્રથી વિધર્ પ્રત્યય. દૃસ્વય૦ ૪-૪-૧૧૩' થી વિપ્ પ્રત્યયની પૂર્વે ત્ નો આગમ વગેરે કાર્ય થવાથી સોમપુત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- સોમરસ કાઢ્યો.
•
આ સૂત્રથી પણ ચાર નિયમ થાય છે. કર્મવાચક સોમ જ નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલાર્થક તુ ધાતુને પ્િ પ્રત્યય થાય છે. તેથી ગુરાં IF ! અર્ધ ઘુંટાતુ ધાતુનું વધુ પ્રત્યય ન થવાથી ધર્મો૦ ૬-૧-૭૨' થી ગળુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સુવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. કર્મવાચક સોમ નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલાર્થક સુ ધાતુને જ વિવર્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી સોમં ીતવાનું આ અર્થમાં સૌમ+વા ધાતુને વિધવું પ્રત્યય ન થવાથી ‘મનુ-ચન્૦ ૬-૬-૬૪૭’ ધી વિષે પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સોમા: આવો પ્રયોગ થાય છે. કર્મવાચક મોમ નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલાર્થક જ સુ ધાતુને વિપ્ પ્રત્યય થાય છે. આવા નિયમથી સોમ યુતિ સાતિ વા આ અર્થમાં સોમસવ: આવો પ્રયોગ ઉપર જણાવ્યા મુજબ થાય છે. કર્મવાચક સૌને નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલાર્યક સુ ધાતુને વિવત્ પ્રત્યય જ થાય છે. આ નિયમથી સામ સુતવાનું આ અર્થમાં સોમસુત્ આવો જ પ્રયોગ થાય છે. પરન્તુ સોમલાવ: આવો પ્રયોગ થતો નથી. ૧૬૩૦
૮૬
