Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 109

થાય છે. ઘી વિધેશ તીર્થક્કર: અહીં આ સૂત્રથી ફિશ ધાતુને પરોક્ષાનો વુિં પ્રત્યય. “દિર્ધાતુ: ૪-૧-૧' થી વિશ ને દ્વિત્વ. વ્યગ્નન૦ ૪-૧૪૪' થી અભ્યાસમાં અનાદિવ્યસ્જનનો લોપ. “પોપ૦ ૪-રૂ-૪' થી વિશુ ધાતુના ઉપન્ય ડું ને ગુણ | આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વિશ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- તીર્થંકરદેવે ધર્મ ઉપદેશ્યો. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે કક્ષા : આ અર્થમાં પરોક્ષઃ પ્રયોગ ઉચિત મનાય છે. જે અસાક્ષાત્કારાર્થક છે. સામાન્યરીતે સર્વ ધાત્વર્થ સાધ્યત્વરૂપે અપ્રત્યક્ષ હોવાથી પરોક્ષ જ છે. પરંતુ જ્યાં પ્રત્યક્ષસાધન–ને લોકોને પ્રત્યક્ષત્વનું અભિમાન નથી હોતું, ત્યાં ધાત્વર્થ પરોક્ષ મનાય છે. //રા
हशश्वद्युगान्तः-प्रच्छ्ये यस्तनी ५।२।१३॥
પાંચ વર્ષને યુ કહેવાય છે. યુગાન્ત - યુગની અંદર જે પુછાય છેતેને પુસ્તપ્રશ્ય કહેવાય છે. અથવા શઋતુ અવ્યયનો પ્રયોગ હોય તો, યુગાન્તપ્રશ્ય (પ્રષ્ટવ્ય) અનદ્યતન પરોક્ષાર્થક ધાતુને સ્તન અને પરીક્ષા વિભતિનો પ્રત્યય થાય છે. “તિ હીંગરોનું રૂત્તિ ૨ વાર ; અહીં અવ્યયનો પ્રયોગ હોવાથી તેમજ શરવવરો, શશ્વત્ વેવા; અહીં શશ્વત્ અવ્યયનો પ્રયોગ હોવાથી શ્ર ધાતુને સ્તની નો રિવું પ્રત્યય; તેમ જ પરોક્ષા નો પવું પ્રત્યય વગેરે કાર્ય (જુઓ . . --- ૭ અને -ર-૮) થયું છે. વિક્રમ છત્વે મથુરા, જિ નાથ – મથુરાનું? અહીં યુગાન્ત પ્રશ્ય હોવાથી મેં ધાતુને હુયસ્તની નો સિવું પ્રત્યય અને પરોક્ષાનો થવું પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી છે. અને નાર્થે આવો પ્રયોગ થાય છે. ગ+F+[ આ અવસ્થામાં નિષ૦ ૪-૨-૧૦૬' થી મ્િ ધાતુના ને આદેશ થાય છે. અન્ + થ આ અવસ્થામાં સૂ. નં. પ-૨-૮ માં જણાવ્યા મુજબ ધાતુને દ્વિત વગેરે કાર્ય થાય છે. અર્થક્રમશઃ- વાહ! તેણે કર્યું. સદાને માટે તેણે કર્યું. શું તું મથુરામાં ગયો હતો ?.
૧૦૪