Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
+ ઘા; નિ + દ્રા; તદ્ + દ્રા; હમ્ પતિ પૃષ્ટિ અને સ્કૂદિ ધાતુને આ સૂત્રથી બાહુ પ્રત્યય. “વામિનો ૪-૩-' થી ધાતુના અન્ય રૂ ને ગુણ , આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ક્રમશઃ શયાહુઃ શ્રદ્ધાજુ નિદ્રા તન્દ્રા (અહીં નિપાતનના કારણે તદ્ ના ટુ ને ? આદેશ થયો છે.) પતયાહુ ગૃહયાહુ અને મૃદયાહુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં પત (૧૮૭૮) ગૃહ (૧૨૩૬) અને પૃદ (૧૨૨૮) ધાતુ અકારાન્ત પુરાદ્રિ (દશમા) ગણના છે. તેને “પુ૦િ રૂ-૪-૧૭ થી વુિં પ્રત્યય. શત: ૪-રૂ-૮૨’ થી ધાતુના અન્ય નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પતિ પૃદિ અને ઍદિ ધાતુ બને છે. અર્થક્રમશ ઉઘવાના સ્વભાવવાળો. શ્રદ્ધાળુ. ઉઘવાના સ્વભાવવાળો. તન્દ્રાશીલ. દયાળુ. પતનશીલ. ગ્રહણ કરવાના સ્વભાવવાળો. સ્પૃહાના સ્વભાવવાળો. //રૂબા
- રો સહિ-વાવદિ ચારિ-
પતિઃ પારારૂટા
શીઝ ધર્મ અને સાધુ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વર્તમાનાર્થક વર્ પ્રત્યયાન્ત સત્ વત્ વત્ અને પત્ ધાતુને ડિ (૬) પ્રત્યયાદિ કાર્ય કરીને સાદિ વાવદિ વાર્જાિ અને પાપતિ નામનું નિપાતન કરાય છે. સત્ વત્ વ ને પC ધાતુને “વૈષ્ણના રૂ-૪-૨' થી યક્ પ્રત્યય. “સન્ યકશ્ય ૪9-રૂ' થી સત્ વગેરે ધાતુને દ્વિત્વ. વૈષ્ણન૪-૧-૪૪' થી અભ્યાસમાં અનાદિવ્યસ્જનનો લોપ. “બાપુના) ૪-૧-૪૮' થી અભ્યાસમાં ને મા આદેશ. સાસર્ચ વાવ વાવ અને પાપત્ય ધાતુને આ સૂત્રથી કે (૬) પ્રત્યય. શત: ૪-રૂ-૮૨' થી ડિ ની પૂર્વે રહેલા ધાતુના અન્ય ૩ નો લોપ. “ો 5 શિતિ ૪-રૂ-૮૦” થી ધાતુના અન્ય યુ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી અનુક્રમે સાદિ: વાવદિ: વાવટિ: અને પાપતિ: આવો પ્રયોગ થાય છે. પુપતુ + આ અવસ્થામાં અહીં “વષ્ય - વંસ૪9-૨૦' થી અભ્યાસના અને તેની આગમની પ્રાપ્તિ હતી, તેનો આ સૂત્રથી નિપાતનના કારણે નિષેધ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- અતિશય સહનશીલ.
૧૧૭
