Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પૂર્વ નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલાર્થક વૃ5 ધાતુને સ્વિપૂ પ્રત્યય થાય છે. સુઝુ (સુન્દુ છતવાન); પુષ્ય + ; પાપ + ; કર્મન્ + 5, મત્ર + 9 અને પૂર્વ + 5 (પુષ્ય પાપં ઝર્મ મન્ત્ર પર્વ વા છતવાન) ધાતુને આ સૂત્રથી વિમ્ (0) પ્રત્યય. “સ્વસ્થ૦ ૪-૪-૧૦રૂ થી વિશ્વ ની પૂર્વે તું નો આગમ. “યુ વૃકતાં --૪૬' થી સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી ક્રમશઃ સુઝતું પુષ9તુ પાપનું ઝર્મવૃત્ મત્રતું અને તું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ સારું કર્યું. પુણ્ય કર્યું. પાપ કર્યું. કર્મ કર્યું. મંત્ર કર્યો. પદ કર્યું.
આ સૂત્ર પણ ત્રણ પ્રકારના નિયમ માટે બનાવ્યું છે. સુ અને કર્મવાચક પુષ્પ પપ મત્ર અને પૂર્વ નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલાર્થક 5 ધાતુને જ (બીજા ધાતુને નહિ) વિવધુ પ્રત્યય થાય છે. આ નિયમથી મત્રથીતવાનું આ અર્થમાં મત્ર+ધ+; ધાતુને “વિવધુ -9-9૪૮' થી વિવધૂ પ્રત્યય ન થવાથી “ર્મો -9-૭૨ થી ૩ [ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ત્રાધ્યાયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. સુ અને કર્મવાચક મુખ્ય પાપ વર્ષ મત્ર અને પૂર્વ નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલાર્થક જ (અન્યકાલાર્થક નહિ) શ્ર ધાતુને વિવધૂ પ્રત્યય થાય છે. આ નિયમથી મનેં કરોતિ કરિષ્યતિ વા આ અર્થમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ વિપુ પ્રત્યય ન થવાથી
[ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પત્રકાર: આવો પ્રયોગ થાય છે. તુ અને કર્મવાચક પુષ્પ પપ વર્ષ મત્ર અને પુત્ નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાલર્થિક પૃ ધાતુને વિશ્વ પ્રત્યય જ (અન્ય પ્રત્યય નહિ) થાય છે. આ નિયમથી
* વૃતવાન આ અર્થમાં આ સૂત્રથી વર્મ+ઠ્ઠ ધાતુને વિવ૬ પ્રત્યય જ થાય છે. તેથી ફર્મવૃત્ત. આવો પ્રયોગ થાય છે, રુવાર: આવો પ્રયોગ થતો નથી. આ પ્રમાણે આ સૂત્રથી ત્રણ નિયમ થાય છે. પરંતુ તુ તેમજ કર્મવાચક પુષ્પ પપ... ઈત્યાદિ જ (બીજા નહિ) નામથી પરમાં રહેલા ભૂતકાવાર્થક 5 ધાતુને વિવધુ પ્રત્યય થાય છે - આવો નિયમ થતો નથી. જેથી શાસ્ત્રનું આધ્યા ઈત્યાદિ સ્થળે “વિવધુ -9-9૪૮' થી વિપુ
૮૫
